اختلال شخصیت وابسته چیست؟ ویژگی ها و علل آن
همه ی ما می دانیم وابسته بودن چه حسی دارد اما وابستگی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته کاملاً متفاوت است. آنها هم برای تصمیم های عادی و هم تصمیم های مهم زندگی به دیگران متکی هستند و همیشه ترسی غیرمنطقی از ترک شدن و تنها گذاشته شدن در آنها وجود دارد.
تمایل افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته به حفظ و ایجاد روابط بین فردی مبتنی بر حمایت و ساپورت ممکن است باعث شود خصوصیات رفتاری دیگری نیز در آنها به وجود آید، از جمله اطاعت، حرف گوش کنی، خجالتی و ترسو بودن و منفعل بودن. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته شبیه افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی هستند زیرا آنها نیز احساس عدم کفایت (بی عرضگی) می کنند، نسبت به انتقاد حساس هستند و نیاز دارند به طور مداوم از دیگران دلگرمی بگیرند.
اما تفاوت افراد وابسته با افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی در این است که افراد اجتنابی برای پاسخ به این گونه احساسات و نیازها از طریق اجتناب از روابط میان فردی و روابط اجتماعی عمل می کنند در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته با چسبیدن به روابط میان فردی سعی می کنند با این گونه احساسات خود کنار بیایند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته حتی وقتی عقیده ی دیگران با آنها متفاوت است اما همچنان حرف دیگران را کاملاً قبول می کنند تا طرف مقابل آنها را طرد نکند این افراد وقتی روابط شان با دیگران دچار تنش و اضطراب می شود و وقتی تنها می شوند ممکن است علایم افسردگی و اضطراب شدیدی را تجربه کنند.
۸ ویژگی اختلال شخصیت وابسته از نظر DSM-5:
در این اختلال فرد به طور شدید و فراگیری نیازمند رسیدگی دیگران به خودش است و این نیاز باعث می‌شود که فرد رفتار چسبنده و مطیعانه ای داشته باشد و از جدا شدن بترسد. این نیاز پیش از سال‌های نخست بزرگسالی آغاز شده و در شرایط و موقعیت‌های گوناگون دیده می‌شود. این حالت را ۵ مورد (یا بیش از ۵ مورد) از موارد زیر نشان می‌دهد:
- ۱) فرد در تصمیم‌گیری‌های روزمره به شدت نیازمند دلگرمی و سفارش‌های دیگران است.
- ۲) فرد نیاز دارد که دیگران مسئولیت بخش‌های گوناگون زندگیش را برعهده بگیرند.
- ۳) فرد نمی‌تواند با دیگران مخالفت کند چون می‌ترسد تأیید، پشتیبانی یا دلگرمی آنان را از دست بدهد (این مورد شامل ترس‌های واقع‌گرایانه از تنبیه به دلیل کاری بد نمی‌شود)
- ۴) فرد نمی‌تواند برای انجام دادن کارها پیش‌قدم شود یا نمی‌تواند به تنهایی کاری را انجام دهد و این حالت به دلیل نداشتن اعتماد به نفس بروز پیدا می‌کند نه به خاطر بی‌انگیزگی یا نداشتن انرژی.
- ۵) فرد برای به دست آوردن پشتیبانی و تأیید دیگران دست به هر کاری می‌زند؛ تا جایی که برای انجام کارهای ناخوشایند هم داوطلب می‌شود.
- ۶) فرد در تنهایی اش احساس رنج یا درماندگی می‌کند زیرا به شدت و به طور غیر منطقی می‌ترسد که نتواند از خودش مراقبت کند.
- ۷) هنگامی که فرد رابطهٔ دوستانه و نزدیکش را با کسی از دست می‌دهد به سرعت به دنبال ایجاد رابطه ای تازه با کسی دیگر می رود تا همیشه کسی را برای پشتیبانی و دلگرمی به عنوان جایگزین کنار خودش داشته باشد.
- ۸) فرد به طور شدید و غیر منطقی می‌ترسد که تنها بماند و ناچار شود به تنهایی از خودش مراقبت کند.
علل اختلال شخصیت وابسته:
همه ی ما انسان ها از بدو تولد به خاطر غذا، امنیت فیزیکی و رشد کردن به دیگران وابسته هستیم. در واقع کمک گرفتن از دیگران برای یادگیری زندگی مستقل بخشی از فرآیند جامعه پذیری است. اتفاق هایی مانند مرگ یکی از والدین یا هر دو، مورد غفلت و بی اعتنایی والدین واقع شدن ممکن است باعث شود بعضی افراد با ترس از ترک شدن و تنها گذاشته شدن بزرگ شوند.
اختلال شخصیت وابسته و اعتیاد به مواد مخدر و الکل:
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته به علت اینکه نیاز شدیدی به راحتی و آسایش و رسیدگی دیگران به نیازهایشان دارند ممکن است در برابر سوء مصرف مواد مخدر و الکل آسیب پذیرتر باشند. آنها با مصرف الکل و مواد مخدر سعی بر این دارند که با نشانه های اختلال خود کنار بیایند و درد و رنج های روانی ناشی از علایم بیماری را از بین ببرند.
در درمان دارویی اختلال شخصیت وابسته تمرکز بر مشکلات زیربنایی این اختلال می باشد که شامل افسردگی و اضطراب است و مصرف الکل و مواد مخدر می تواند مانع درمان این موارد شود. عدم درمان افسردگی و اضطراب در این افراد باعث می شود ایشان با بسیاری از نشانه های اختلال شخصیت وابسته ی خود درگیر بوده و برای مقابله با این موارد الکل و مواد مخدر بیشتری مصرف کنند. در واقع مصرف مواد مخدر و الکل در این افراد نشانه های اختلال شخصیت وابسته را شدیدتر کرده و شرایط زندگی را برایشان سخت تر می کند.
اختلال شخصیت وابسته و مصرف الکل:
اختلالات شخصیت و مصرف الکل ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. عوامل محیطی مرتبط با الکلیسم و اختلال شخصیت وابسته ممکن است شامل رویدادهای تروماتیک در کودکی باشد، رویدادهایی مانند سوء استفاده جنسی و جسمی در کودکی، سوء استفاده روانی و مورد غفلت قرار گرفتن در کودکی. در واقع افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته برای کاهش تجربه های هیجانی دردآور خود ممکن است از الکل استفاده کنند و با ادامه ی مصرف الکل، به آن وابسته و معتاد می شود.
اختلال شخصیت وابسته و مصرف گل و ماری جوانا:
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته برای غلبه بر نگرانی ها و اضطراب ناشی از ترس از طرد شدن و تنها گذاشته شدن توسط دیگران ممکن است از ماری جوانا و گل استفاده کنند. مصرف ماری جوانا و گل به طور موقتی می تواند نشانه های بیماری را در آنها بهبود ببخشد که همین امر باعث می شود آنها به مصرف این گونه مواد مخدر معتاد شوند.
اختلال شخصیت وابسته و مصرف محرک ها:
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته با مصرف محرکها ممکن است افزایش انرژی و هوشیاری بیشتری را تجربه کنند که این به طور موقت می تواند نشانه های اختلال شخصیت وابسته را کمرنگ تر کند؛ اما مصرف دراز مدت محرک ها باعث می شود فرد به آنها وابسته شود، علایم پرخاشگری و پارانویا نشان دهد و مصرف محرک ها در دُزهای بالا باعث بالارفتن دمای بدن و نامنظمی ضربان قلب شده و فرد اضطراب بالایی را تجربه می کند.
نویسنده مقاله: محبوبه سعیدی راد
منابع
- Dependent Personality Disorder and Substance Abuse، https://www.therecoveryvillage.com/mental-health/dependent-personality-disorder/substance-abuse/
- گنجی مهدی، گنجی حمزه، ۱۳۹۴، آسیب شناسی روانی DSM-5، انتشارات ساوالان، ج ۲.
