شخصیت‌های منفعل – پرخاشگر بلی می‌گویند اما به نه عمل می‌کنند! آنها همیشه لنگ در هوا هستند و نمی توانند خواسته های خود را با صراحت بیان کنند. آنها در روابط میان فردی خود را در موقعیت وابسته قرار می دهند و هنگامی که در آن رابطه از دست فرد مقابل خشمگین می شوند نمی توانند مستقیماً خشم خود را بروز دهند که این خشم پابرجا باقی مانده و بالاخره راهی برای بیرون زدن پیدا می کند.
آنها پرخاشگری پنهان خود را بصورت انفعال، عدم کارایی، رفتارهای منفی و فراموشی عمدی نشان می‌دهند؛ اما برای این رفتارهای منفی خود دلیل تراشی کرده و اشتباهی که به آنها مربوط است را به دیگران نسبت می‌دهند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت منفعل – پرخاشگر به نفرت خود بیشتر از رضایت خود وابسته هستند و ممکن است هرگز ندانند برای لذت بردن خود چه چیزی می‌خواهند.
ملاکهای تشخیص DSM-5 برای اختلال شخصیت منفعل- مهاجم
وجود الگوی مستمر مقاومت منفی در مقابل در خواست دیگران برای عملکرد کافی که در اوایل بزرگسالی شروع شده و در زمینه‌های گوناگون ظاهر می‌شود. و حداقل چهار علامت از علائم زیر وجود دارد:
- فرد منفعلانه در انجام تکالیف شغلی و اجتماعی مقاومت می‌کند.
- از اینکه دیگران او را درک نکرده و قدرش را نمی‌دانند شکایت می‌کند.
- ترشرو و اهل جر و بحث است.
- بطور غیر منطقی انتقاد کرده و به اولیای امر اهانت می‌کند.
- نسبت به کسانی که ظاهراً از او شانس بیشتری دارند رشک و حسادت می‌کند.
- از بدبختی‌های خود بطور اغراق آمیز و مستمر شکایت می‌کند.
دوسوگرایی در افراد دارای شخصیت منفعل پرخاشگر
طبق تعریف APA، اصطلاح دوسوگرایی (Ambivalence) به این معنی است که فرد احساسات و نگرش های متناقضی نسبت به خود، یک موقعیت، رویداد یا شخصی دیگر دارد. به عبارت دیگر، فرد مبتلا به این اختلال ممکن است که با اشتیاق یک دعوت ناهار را قبول کند اما آن را فراموش کرده یا بدون توضیح سر قرار حاضر نشود.
اینگونه افراد، افکار و احساسات خود را منفعلانه و غیرمستقیم (و نه به طور مستقیم) بیان می کنند و اغلب افکار و احساسات شان، الگوی منفی یا منفی گرایانه را نشان می دهند و این منفی گرایی نگرشی است که با مقاومت مداوم در برابر پیشنهاد دیگران یا تمایل به عمل به روش های مغایر با انتظارات، درخواست ها یا دستورات دیگران مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال علیرغم توانایی سازگاری و یادگیری رفتارهای جدید تمایل به ادامه رفتارهای منفعلانه خود دارند.
علل اختلال شخصیت منفعل پرخاشگر
مطابق با گفته ها هنوز علت ایجاد اختلال شخصیت منفعل پرخاشگر مشخص نیست اما تحقیقات نشان می دهند که احتمالا این اختلال به علت ترکیبی از موارد زیر ایجاد می شود:
۱) ژنتیک، بزرگ شدن در محیطی سوء استفاده گر یا سوء مصرف مواد مخدر
۲) تنبیه شدن در کودکی به علت ابراز خشم یا احساسات منفی و یا وجود مخالفت با افکار و احساسات فرد. هنگامی که فضای خانوادگی بسته باشد و کودک مجال ابراز خشم یا ناامیدی خود را نداشته باشد، مجبور به سرکوب خشم خود می شود که این خشم سرکوب شده از کانال‌های دیگری به ظهور می‌رسد. مثلا کودک یاد می‌گیرد که به جای بیان واضح مخالفت و خشم خود نق بزند، لجبازی کند یا زیرکانه عصبانیت خود را بروز دهد.
۳) عدم یادگیری دفاع کردن از خود در دوران کودکی و نشان دادن خشم به طور صحیح. کودکان یا بزرگسالانی که به پرخاشگری منفعلانه روی می‌آورند، هرگز یاد نگرفته‌اند چگونه خشم خود را نشان دهند. در واقع آنها مهارت مدیریت و کنترل خشم و ابراز وجود ندارند.
۴) وجود رابطه پرمشکل کودک با والدین، سرپرست ها یا معلم ها
درمان اختلال شخصیت منفعل پرخاشگر
درمان شخصیت منفعل پرخاشگر توسط روان درمانی انجام می شود و داروی مشخصی برای درمان آن وجود ندارد، مگر در مواردی که افسردگی زمینه‌ای وجود داشته باشد. روان‌درمانی حمایتی گزینه مناسبی برای درمان چنین شخصیتی است.
فردی که نمی‌تواند خشم خود را به صورت سازگارانه و منطقی بروز دهد مدام آن را سرکوب می‌کند و در نتیجه به خود و دیگران آسیب می‌زند. البته تشخیص و درمان این شخصیت دشوار بوده و فرد به تنهایی نمی‌تواند این مشکل را در خود شناسایی و حل کند و لازم است فرد حتماً از کمک یک متخصص بالینی بهره مند شود.
