ترک اعتیاد و ۶ مورد از عوارض آن بر بدن

مصرف مواد مخدر چه به صورت تفریحی و چه برای تسکین درد به مرور زمان باعث بروز علائم وابستگی و اعتیاد در فرد مصرف کننده می شود. در واقع مصرف مواد مخدر از هر نوعی که باشد و با هر دُزی که مصرف شود می تواند اختلالاتی را در مغز افراد مصرف کننده به وجود بیاورد و در صورت عدم استفاده ماده مخدر مصرفی این اختلالات ممکن است خطرساز شوند.

به طور کلی افرادی که تصمیم به ترک مواد مخدر می گیرند باید به عوارض و علائم ترک مواد نیز توجه داشته باشند تا بتوانند ترک موفقیت آمیزی را تجربه کنند. بارها  دیده ایم که مصرف مواد مخدر، عوارض سنگینی برای فرد به همراه داشته که به مرور زمان و با سازگاری بدن با این عوارض، این علائم کمتر در فرد دیده می شوند. اما با ترک ماده مخدر، عوارض شدیدتری در فرد نمایان می شود به طوری که تحمل این عوارض برای فرد معتاد بسیار سخت خواهد بود.

سندرم ترک اعتیاد یا محرومیت از مواد چیست؟

یکی از دلایل اصلی معتادان برای امتناع از ترک مواد مخدر، سندرم ترک مواد یا سندرم محرومیت از مواد و علائم آن است. معتادان معمولاً هنگام ترک مواد مخدر علائم متنوعی ناشی از ترک و محرومیت مواد را تجربه می کنند. این علائم خود را به شکل علائم روانی و جسمانی نشان می دهند و شدت و ضعف و مدت زمان تجربه ی آنها به نوع ماده مخدر مصرفی، میزان دُز ماده ی مصرفی بستگی دارد. در واقع وقتی غلظت خونی یا بافتی ماده مخدر مصرفی در خون و بدن فردی که مدت زمانی طولانی مقادیر زیادی ماده مخدر مصرف کرده پایین می آید فرد، علائم سندرم ترک یا محرومیت از مواد را تجربه می کند.

سندرم ترک و علائم محرومیت از ماده هر  نوع ماده مخدر، مختص خودش بوده و از هر ماده به ماده دیگر فرق می کند. با این حال، علائم مشترکی مانند میل شدید به مصرف در ترک همه مخدرها دیده می شود. مثلاً در مخدرهایی مانند الکل، تریاک، شیره، متادون، داروهای آرام بخش و خواب آورها، سندرم ترک خود را به شکل علایم بدنی نشان می دهد و در مخدر هایی مانند شیشه، کوکائین، تنباکو، ماری جوانا و حشیش، علائم محرومیت از مواد خود را به شکل علائم روانی نشان می دهد.

درباره مصرف توهم زاهایی مانند ال اس دی، قرص اکس و فن سیکلیدین و انواع توهم زاها نیز هیچ نوع سندرم محرومیت از موادی معمولاً مشاهده نمی شود و علائم ترک در این گونه مواد، بیشتر خود را به شکل وابستگی های روانی نشان می دهند.

دو مرحله ی بروز سندرم محرومیت از مواد در هنگام ترک مواد مخدر

سندرم محرومیت از مواد یا سندرم ترک  اغلب در دو مرحله خود را نشان می دهد:

مرحله اول: در مرحله ی اول فرد معتاد پس از کنار گذاشتن ماده مخدر مصرفی دچار عوارضی مانند بدن درد، بی خوابی، تعریق شدید، آب ریزش چشم و … می شود.

مرحله دوم: در مرحله بعد که ترک ماده مخدر مصرفی وارد فاز پیشرفته تری می شود عوارضی مانند دل درد، حالت تهوع، اسهال و … بروز می کنند که این عوارض ممکن است از چند ساعت تا چند هفته قابل رویت باشند. دقت کنید که شدت و زمان این عوارض به نوع ماده مصرفی، میزان مصرف، طول مدت زمان مصرف بستگی دارد. چرا که هر چه میزان مصرف بیشتر باشد شدت وابستگی به ماده مخدر مصرفی بیشتر بوده و با ترک اعتیاد، فرد دچار عوارض شدید تری می شود.

در ادامه به بیان عوارض سندرم ترک و ۶ مورد از عوارض آن بر بدن می پردازیم، با ما همراه باشید.

۶ مورد از مهمترین عوارض سندرم ترک مواد مخدر بر بدن

از مهمترین عوارض سندرم محرومیت از مواد و ترک اعتیاد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. خمیازه و اشک ریزش و آبریزش بینی
2. ضعف و لرز و دردهای عضلانی و استخوانی
3.  حالت تهوع و اسهال و استفراق و یبوست
4. افسردگی و اضطراب و پارانویا
5. سندرم پاهای بی قرار و آکاتیژیا
6. خارش و مشکلات پوستی

اهمیت ترک اعتیاد

همان گونه که گفتیم سم زدایی کامل بدن و ترک اعتیاد عوارضی به همراه دارد که با رعایت نکاتی می توان این عوارض را تا حدی کاهش داد و ترک را آسان تر کرد. برای رهایی از منجلاب اعتیاد بسیار ارزشمند است که فرد عوارض ترک اعتیاد را تحمل کند تا بتواند از خسارت های جبران ناپذیر اعتیاد جلوگیری کند.

طبق تحقیقات و بررسی هایی که انجام شده است اعتیاد به هرگونه ماده ی مخدر در درازمدت خسارت های جبران ناپذیری برای فرد و اطرافیان آن به دنبال دارد از این رو تحمل عوارض ترک اعتیاد کار بسیار ارزشمندی است و برای جلوگیری از خسارت های ناشی از اعتیاد بهتر است که فرد عوارض ترک را تحمل کند.

تجربه ی سندرم ترک اعتیاد در افراد چگونه است؟

با قطع مصرف مخدر مصرفی فرد معتاد در روزهای اول دچار یکسری عوارض موقتی می شوند که در اصطلاح عامیانه به آن خماری نیز می گویند؛ در واقع فرد معتاد به مواد مخدر مصرفی عادت کرده و در صورت قطع یا کاهش مواد، بدن و مغز فرد واکنش شدیدی نشان می دهند که این واکنش ممکن است بسیار دردناک باشد.

تمامی افرادی که معتاد هستند برای سم زدایی بدن و دفع کامل سموم از بدن شان باید سندرم محرومیت از مواد یا خماری را تجربه کنند. برخی از معتادان با فکر کردن به عوارض ترک و تحمل آن از این کار نا امید شده و ترجیح می دهند ترک اعتیاد نکنند.

اما لازم است این نکته را به معتادان خاطرنشان ساخت که عوارض ترک اعتیاد موقتی بوده و پس از گذشت مدت کوتاهی از بین می روند و شدت و سختی این عوارض در مقابل آسیب های خطرناک اعتیاد در واقع هیچ است. در نتیجه بهتر است فرد معتاد، عوارض ترک را تحمل کند تا از خسارت های جبران ناپذیر اعتیاد در امان باشد.

سندرم محرومیت و خماری ناشی از ترک مواد افیونی

مصرف مواد مخدر افیونی مانند تریاک، هروئین، مرفین و غیره وابستگی های شدید جسمانی و روانی در افراد ایجاد می‌کنند و هنگامی که فرد تصمیم به قطع مصرف آنها بگیرد، خماری و علائم ترک در او ظاهر می شود. در ابتدا نشانه ها و علائم ترک و خماری در فرد خفیف هستند اما به تدریج و با گذشت زمان عوارض و علائم درد و خماری در آنها بیشتر شده و شدت می یابند.

در حالت های خفیف شخص معتاد دچار وسوسه های فکری می گردد و احساس اضطراب دائمی را تجربه می‌کند. اما علائم جسمانی در ترک مواد مخدر افیونی بسیار شدید هستند و نسبت به علائم محرومیت روانی قدرت بیشتری دارند. در ابتدای شروع علائم محرومیت از مواد افیونی فرد دچار آبریزش بینی، تاری چشم و خمیازه شده، مردمک چشمش گشاد می شود و فرد اشتهایش را از دست می دهد.

پس از آن، لرزش بدن و دوره های سرد و گرم شدن و حالت تشنج و درد در تمام بدن فرد آغاز می‌شود و در نهایت، حالت های ذکر شده با علائمی همچون افزایش دمای بدن، فشارخون بالا و  تنگی تنفس همراه شده و پس از تجربه ی یک دوره از افزایش این حالت ها، حالت های فوق کم کم فروکش کرده و با ادامه روند قطع مصرف، این حالات به تدریج از بین می روند.

سندرم محرومیت و خماری ناشی از ترک مواد محرک

قطع مصرف مواد محرک دارای نشانه‌های متعدد روانی و جسمانی است که افراد پس از کاهش مصرف و یا قطع آن، آنها را تجربه می کنند. مهمترین عوارض تجربه شده در قطع مصرف محرکها شامل مواردی همچون: اضطراب، بی‌قراری، رعشه، تعریق، تب، سردرد، عصبانیت و تحریک‌پذیری، کاهش یا افزایش اشتها، میل شدید به مصرف، رؤیاهای غیرعادی، کابوس، ناتوانی عمومی، افسردگی، خستگی، تمایل به خواب، بی‌خوابی و لرزش بدن می شود.

سندرم محرومیت و خماری ناشی از ترک مواد توهم زا

نحوه بروز حالات خماری و علائم ترک اعتیاد در افراد معتاد به مواد توهم زا با دیگر انواع مواد مخدر متفاوت است. در این گونه افراد، وابستگی جسمانی به مواد توهم زا وجود ندارد و افراد با ترک مواد توهم زا دچار حالات خماری و محرومیت جسمانی نمی شوند بلکه دچار محرومیت روانی می‌شوند. افراد مصرف کنند مواد توهم‌زا،  وابستگی روانی شدیدی به این گونه مواد داشته و در هنگام محرومیت با حالت های روانی به خصوصی که به آن فلش بک گفته می‌شود روبه‌رو می‌شوند.

در مرور عوارض روانی ناشی از مصرف مواد توهم زا همانند توهم های بینایی، شنوایی و هذیان ها به طور ناگهانی و حتی پس از ماه ها ترک اعتیاد برای فرد مجدداً تکرار می شوند.

مهمترین عوارض فلش بک ها عبارتند از:

• دگرگونی های بینایی
• هاله هایی از نور و تاریکی
• ریزبینی یا درشت بینی
• توهم های شنیداری
• جرقه های رنگی
• درک ناصحیح از اشیا

عوارض مذکور ممکن است در دوره های چند ثانیه ای یا چند دقیقه ای خود را نشان دهند. اما گاهی اوقات هم این عوارض به صورت طولانی مدت تر خود را نشان می دهند که این امر می تواند بسیار آزار دهنده و شدید باشد. در میان توهم زاها PCP تنها ماده توهم زایی است که به دلیل عملکرد متفاوت و تاثیر آن بر مغز، احتمال وابستگی جسمانی در آن وجود دارد.

مهمترین علائم خماری و ترک PCP عبارت است از :

• بی حالی
• کمبود انرژی
• افسردگی
• میل شدید به مصرف مجدد

چطور درد و علائم خماری و سندرم محرومیت از مواد را می توان کاهش داد؟

درد ناشی از سندرم محرومیت از مواد یا خماری، از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و طبیعتاً هر چقدر اعتیاد و وابستگی شدیدتر باشد ترک اعتیاد هم سخت‌تر است. اما در این دنیا هیچ کاری غیرممکن نبوده و با داشتن اراده و انگیزه می توان از پس هر کاری برآمد. مهمترین راهکار کاهش درد خماری این است که فرد خودش را از لحاظ روانی و جسمانی برای سندرم محرومیت از مواد و علائم آن آماده کند و اراده و انگیزه اش را با کمک  یک روانشناس تقویت نماید.

افراد معمولاً در موقعیت های حساس احتیاج دارند با فردی صحبت کنند که با او راحت هستند و می توانند به راهکارهایی که او می دهد اطمینان کنند و قطعاً یک روانشناس در جهت کاهش درد خماری و تسریع ترک اعتیاد می تواند کمک شایانی به یک فرد مصرف کننده بکند.

نویسنده مقاله: محبوبه سعیدی راد