اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، ویژگی ها و علل آن
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، احساس، گفتار و رفتار عجیب و و غیرعادی دارند. روابط بین فردی آنها ضعیف بوده و به جز خانواده، دوست نزدیکی ندارند. آنها خود را دارای توانایی جادویی دانسته و اتفاق های بیرونی را به شکلی غیرمنطقی به قدرت خود نسبت می دهند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بسیار عجیب و غریب و خرافاتی بوده، خود را دارای حس ششم دانسته و معتقدند توانایی کنترل ذهن و رفتار دیگران را داشته و دیگران هیج اراده ای در برابر خواسته ها و رفتارهای آنها ندارند. در واقع به خاطر وجود همین باورهاست که ممکن است آنها جذب گروه های ساختگی جادوگری، طالع ببنی یا متافیزیکی شده یا خودشان فرقه ای را در این زمینه راه بیاندازند. این اختلال بیشتر در بزرگسالی و بیشتر در مردان رخ می دهد. صحبت های افراد مبتلا به این اختلال به شدت پر از گزافه گویی و حرف های بی ربط بوده و از کلمات به شیوه ای غیرعادی استفاده می کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در موقعیت های اجتماعی عادی نمی توانند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند. آنها زود مضطرب شده و ممکن است کوچکترین حرف های دیگران را به حساب تهدید، خطر و توطئه بگذارند. به همین دلیل آنها هیچ دوست صمیمی نداشته یا تعداد دوستان صمیمی آنها بسیار کم است. در واقع عجیب و غریب بودن آنها ممکن است در ظاهرشان نیز دیده شود و ممکن است لباس های عجیب و غریب یا منحصر به فرد و خاص بپوشند. ظاهر غیرعادی، اضطراب اجتماعی مفرط و افکار پارانویا ممکن است به انزوای اجتماعی آنها منجر شود.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولاً در زنان و مردان متفاوت بوده و زنان بیشتر تفکر خرافاتی و جادویی و نسبت دادن همه چیز به خود را نشان می دهند در حالی که مردان انزوای هیجانی را بیشتر نشان می دهند.
۹ ویژگی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال از نظر DSM -5:
در این اختلال فرد تقریباً در همه جوانب زندگی نقص های میان فردی و اجتماعی نشان می دهد. او در روابط اجتماعی صمیمانه معذب بوده و در ایجاد روابط اجتماعی، ضعیف است. او دارای باورهای غلط و رفتارهای عجیب و غریب بوده و این وضعیت قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده و در شرایط مختلف حضور داشته و با ۵ مورد یا بیشتر از موارد زیر همراه است.
- ۱. فرد رویدادها را غلط تفسیر کرده و آنها را به خود نسبت می دهد.
- ۲. فرد دارای باورهای عجیب و غریب و تفکر جادویی ست که بر رفتارهایش تاثیر می گذارد. رفتارهایی مانند خرافاتی بودن، باور به تله پاتی و داشتن حس ششم.
- ۳. فرد تجربه های ادراکی غیر واقعی دارد. مثلاً احساس می کند فرد دیگری کنارش حضور دارد یا کسانی او را صدا می زنند.
- ۴. فرد تفکر و گفتار غیرعادی دارد مثلاً مبهم حرف می زند، پرت و پلا می گوید، بیش از حد توضیح می دهد یا کلیشه ای حرف می زند.
- ۵. فرد شکاک بوده و تفکرات پارانوئیدی دارد.
- ۶. فرد هیجان و احساسات نامتناسب دارد یا هیجان های اندکی نشان می دهد.
- ۷. فرد مبتلا رفتار و ظاهری غیرعادی و عجیب و غریب یا خاص دارد.
- ۸. به جز اعضای درجه یک خانواده دوست صمیمی و نزدیک ندارد.
- ۹. فرد از جمع به شدت می ترسد و حتی بعد از آشنایی با اعضای جمع اضطرابش از بین نمی رود.
علل اختلال شخصیت اسکیزوتایپال:
به نظر می رسد افرادی که والدین مبتلا به اسکیزوفرنی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند که خفیف تر از اسکیزوفرنی است. در واقع عوامل ژنتکی در بروز این اختلال نقش پررنگی دارد و کسانی که والدین یا اقوام مبتلا به این اختلال را دارند بیشتر به این اختلال مبتلا می شوند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ممکن است اولین بار در کودکی و نوجوانی همراه با کناره گیری، روابط نامناسب با همسالان، اضطراب اجتماعی، پیشرفت کم در مدرسه، حساسیت زیاد، افکار و زبان عجیب و غریب، و خیال پردازی های نا معقول آشکار شود. این کودکان ممکن است «عجیب و غریب» یا «نامتعارف» به نظر برسند و دیگران آنان را اذیت کنند.
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال:
راهی برای جلوگیری از این اختلال وجود ندارد؛ اما مداخله زود هنگام ممکن است علائم را کاهش داده و عملکرد طولانی مدت را بهبود بخشد. معمولا برای درمان افراد اسکیزوتایپال دو راه روان درمانی و دارو درمانی پیشنهاد می‌شود.
بطور کلی افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نیاز دارند تا مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرند. به عنوان مثال، می‌توان برای آنها توضیح داد که چرا برخی از رفتارها توسط دیگران بی ادبانه تلقی می‌شود. این گونه آموزش‌ها می‌تواند اشخاص مبتلا را متوجه رفتار خود کرده و گام موثری در جهت بهبود تعاملات اجتماعی آنان باشد. این افراد به حمایت زیادی از طرف خانواده و نزدیکان خود نیاز دارند، تا بتوانند از توانایی‌های خود به بهترین شکل ممکن استفاده کنند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اعتیاد به مواد مخدر:
افراد دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بیشتر از افراد دیگر مستعد اعتیاد به مواد مخدر بوده و افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکزوتایپال به طور شدیدی در برابر سوء مصرف مواد آسیب پذیر هستند. آنها برای تسکین احساس بیگانگی و اضطراب خود ممکن است به مصرف مخدر روی آورند.
مصرف مواد مخدر باعث تشدید علایم اختلال مانند بدتر شدن رفتارها و الگوهای فکری عجیب و غریب در آنها می شود و شدت بیماری شان را بیشتر می کند. مصرف مواد مخدر ممکن است به طور موقت اضطراب اجتماعی آنها را کمتر کند اما به مرور زمان باعث آسیب های وسیعی در آنها می شود.
مثلا کسی که مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال است و الکل و ماری جوانا مصرف می کند ممکن است به مرور زمان دچار توهم و هذیان های شدید شود. همچنین افرادی که محرکهایی مانند شیشه یا هروئین یا کرک را استفاده می کنند ممکن است نوسان های خلقی شدید، خشم های انفجاری و پرخاشگری از خود نشان دهند. مصرف مواد مخدر می تواند مانع دارودرمانی این اختلال شده و برای درمان بهتر است ابتدا سوء مصرف مخدر درمان شود و بعد درمان اختلال شخصیت فوق با دارو درمانی و روان درمانی ادامه پیدا کند.
نویسنده مقاله: محبوبه سعیدی راد
منابع
- Schizotypal Personality Disorder and Substance Abuht https://www.therecoveryvillage.com/mental-health/schizotypal-personality-disorder/substance-abuse/
- گنجی مهدی، گنجی حمزه، ۱۳۹۴، آسیب شناسی روانی DSM-5، انتشارات ساوالان، ج ۲
