شخصیت چیست؟
شخصیت هر انسان، در هم پیچیده و منحصر به فرد است. شخصیت را می توان الگوهای معین و مشخصی از تفکر، هیجان و رفتار تعریف کرد که سبک شخصی فرد را در تعامل با محیط اجتماعی اش رقم می زند. مطابق با تعریف آلپورت، شخصیت یک سیستم سازمان یافته ی پیوسته در حال تکامل و تغییر در درون فرد بوده که شیوه ی سازگاری فرد را با محیط نشان می دهد. شخصیت نشان می دهد فرد چگونه به رویدادها و تجربه های زندگی واکنش نشان می دهد. شخصیت چیزی است که آن را از درون تجربه می کنیم و از بیرون به دیگران نشان می دهیم
اختلالات شخصیت چیست؟
مطابق با تعریف DSM-5، اختلال شخصیت مجموعه ای بادوام از تجربه های درونی، الگوهای تفکر، احساس و رفتار ها بوده که با آنچه از فرهنگ و جامعه ی فرد انتظار می رود بسیار متفاوت، فراگیر و انعطاف ناپذیر است. این رفتارها و تجربه های درونی در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع شده و در طول زمان ثبات داشته و به رنج یا نابه سامانی در زندگی فرد منجر می شود.
ویژگی های مشترک اختلالات شخصیت
۱) یک روند رفتاری ثابت و دایم که از انتظارات جامعه فاصله بسیاری دارد.
۲) روش های غیرعادی در تفسیر رویدادها و نوسان های روحی غیرقابل پیش بینی یا رفتارهای بی پروا، ناگهانی و و تکانه ای و بدون تفکر قبلی
۳) نقص در عملکردهای اجتماعی و شغلی
۴) شیوه های رفتاری ثابتی که ریشه ی آنها به نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بر می گردد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت همیشه انکار می کنند که مشکل روانی دارند و متوجه نیستند که رفتارشان مخالف قوانین اجتماعی و فرهنگی بوده و مشکلات روانی را به روش های فکری و رفتاری انعطاف ناپذیر خود مربوط نمی دانند. آنها در روابط خود با دیگران و مقابله با مشکلات روزمره دچار مشکل هستند. دیدگاه آنها نسبت به دنیا با دیگران فرق داشته و همین باعث می شود به سختی در فعالیت های خانوادگی، آموزشی و اجتماعی شرکت کنند.
وجود نگرش ها و رفتارهای ناسازگار در افراد دچار اختلال شخصیت باعث مشکلات و محدودیت های زیادی در روابط، شغل و تحصیل آنها می شود.
اختلالات شخصیت به چه دلایلی به وجود می آیند؟
علل اصلی اختلالات شخصیت هنوز مشخص نیست. با این حال باورهایی وجود دارد مبنی بر اینکه موارد زیر می تواند در ایجاد این گونه اختلالات نقش داشته باشد:
۱) عوامل ژنتیکی
۲) طبقه اجتماعی و اقتصادی پایین
۳) زندگی در محله های فقیر نشین
۴) جوان بودن
۵) بدرفتاری فیزیکی و کلامی و سوء استفاده جنسی در کودکی
عوامل بیولوژیکی
خلق و خوی انسانها با هم تفاوت داشته و تحت تاثیر ژنتیک قرار دارد و ممکن است تفاوت های شخصیتی در افراد بخاطر عوامل ژنتیکی باشد. تفاوت های شخصیتی را از لحظه ی تولد می توان دید. مثلاً بعضی بچه ها از بدو تولد نق نقو و بد اخلاق هستند و بعضی آرام و خوش اخلاق
رویدادهای تروماتیک
رویدادهای تروماتیک و اتفاقات ناگوار در بعضی مراحل خاص و حساس رشد می تواند آسیب های بلند مدت بر مغز وارد کند. مثلاً بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت در کودکی مورد بدرفتاری های عاطفی، فیزیکی و سوء استفاده جنسی و غفلت های شدید قرار گرفته اند.
تعاملات والد و فرزند
نوع روابطه و شیوه ارتباط والدین با فرزند باعث شکل گیری صفات شخصیتی در کودک می شود. مثلاً درباره ریشه ی اختلال شخصیت مرزی می توان گفت که وقتی در زمان کودکی، والدین کودک را قبول نداشته و او را بی عرضه و بی دست و پا می داتند به عزت نفس کودک آسیب می زنند و در نتیجه در کودک ترس از طرد شدن بوجود می آید که یکی از ویژگی های بارز اختلال شخصیت مرزی است.
انواع اختلالات شخصیت
از منظر DSM-5 اختلالات شخصیت به سه گروه تقسیم می شوند:
گروه A :
اختلال شخصیت پارانوئید
اختلال شخصیت اسکیزوئید
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
که ویژگی بارز این سه اختلال “عجیب و غریب بودن” است.
گروه B :
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت خودشیفته
که ویژگی بارز این چهار اختلال “دراماتیک، هیجانی و غیر قابل پیش بینی بودن” است.
گروه C :
اختلال شخصیت اجتناب گر
اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت وسواسی جبری
که وجه اشتراک این سه اختلال هم “ترس و اضطراب” است.
با ما همراه باشید….
در مقالات بعدی هر اختلال به طور جداگانه و مفصل ارائه خواهد شد.
منابع
- گنجی مهدی، گنجی حمزه، ۱۳۹۴، آسیب شناسی روانی DSM-5, ج ۲، انتشارات ساوالان
- Carey Elea, 2021, Personality disorder, https://www.healthline.com/health/personality-disorders
