بدبینی چیست؟
بدبینی نوعی ویژگی اخلاقی است که مطابق با آن، فرد با عینکی از جنس بدبینی و شکاک بودن به دنیا نگاه می کند. اما چه چیزهایی باعث بدبینی در افراد می شود و چه راهکارهایی به آنها کمک می کند تا بدبین نباشند. مقاله ی امروز را از دست ندهید.
هیچ انسانی با ویژگی بدبینی به دنیا نمی آید و انسان ها از طریق تجربه هایشان در طول زندگی به مرور دچار بدبینی مفرط در اکثر جنبه های زندگی می شوند. افراد بدبین همیشه بدترین جنبه های هر چیز را می بینند و معتقدند که بدترین ها برای آنها اتفاق می افتد. افراد بدبین حرف های بدون منظور دیگران را ترسناک و اضطراب آور برداشت کرده و نیت های آنان را بدخواهانه تلقی می کنند. اگر بدبینی و شکاک بودن در فرد بسیار شدید بوده و به طور فراگیر در اکثر جنبه های زندگی او خود را نشان دهد، روان شناسان آن را نوعی اختلال روانی به نام پارانوئید می نامند.
فردی که دچار اختلال پارانوئید تشخیص داده می شود دچار نوعی بدبینی و عدم اعتماد فراگیر نسبت به دیگران بوده و این طرز فکر معمولاً از اوایل نوجوانی و قبل از بزرکسالی در او شروع شده و در شرایط مختلف زندگی او خود را نشان داده است.
از دیدگاه افراد پارانوئید دنیا جای امنی برای زندگی کردن نیست و از همه چیز و همه کس باید ترسید. ترس آنها از یک دیدگاه بنیادی سرچشمه می گیرد: “قطعاً توطئه ای علیه من در کار است!!!”. آنها همیشه گوش به زنگ هستند تا نیت های بدخواهانه ی دیگران را نسبت به خود کشف کرده و کینه ی آنها را به دل بگیرند و به آنها حمله کنند. آنها افراد دیگر را حسود دانسته و برای اثبات ادعای خود از دلایل سطحی و غیر منطقی استفاده می کنند. آنها معتقدند در برابر افراد بدخواه باید از خود دفاع کرد و به همین دلیل همیشه در تلاشند تا روی دیگران کنترل زیادی داشته باشند.
یک فرد دچار بدبینی از نوع پارانوئید اگر حس کند کسی به شخصیت او توهین کرده یا آبرویش را در معرض خطر قرار داده است، حتی اگر این حس کاملا اشتباه باشد، یا فرد مقابل اصلا چنین قصدی نداشته باشد، بلافاصله عصبانی شده، نمی‌تواند خشمش را کنترل کند و با رفتاری کاملا پرخاشگرانه به طرف مقابل واکنش نشان می‌دهد. آنها بارها و بارها و بدون هیچ دلیلی به وفادار بودن همسر یا نامزدشان نسبت به خود شک می‌کنند.
7 ویژگی های افراد بدبین و شکاک:
- 1) آنها همیشه فکر می کنند که دیگران از آنها سوء استفاده کرده و قصد آسیب رساندن به آنها را دارند در حالی که هیچ دلیل کافی برای این ادعایشان ندارند.
- ۲) فکر و ذهن یک فرد پارانوئید مدام درگیر شک و تردیدهای ناموجه درباره وفاداری و قابل اعتماد بودن دوستان و همکارانش است.
- ۳) فردی که دچار پارانوئید است هیج گاه دلش نمی خواهد با دیگران درد دل کند چون می ترسد اطلاعاتی که به دیگران می دهد بعداً با بدجنسی بر علیه اش به کار گرفته شود.
- ۴) فرد پارانوئید حرف های بی منظور و حتی مهربانانه دیگران و اتفاق های معمولی و خنثی را تهدید آمیز و تحقیر آمیز تلقی می کند.
- ۵) کینه ورزی یکی از ویژگی های اصلی فرد پارانوئید است و او هرگز توهین، تحقیر، جریحه دار شدن احساسات و انتقاد ها را نمی بخشد!
- ۶) بدبینی فرد پارانوئید باعث می شود که او همیشه همه چیز را علیه خود ببیند در حالی که این امر برای دیگران مشخص و آشکار نیست. او به سرعت با عصبانیت یا با یورش متقابل به دیگران واکنش نشان می دهد.
- ۷) فرد دچار بیماری پارانوئید دائماً و بدون هیچ گونه توجیه منطقی و دلیل مستدلی درباره وفاداری شریک زندگی یا نامزدش شک و تردید دارد.
3 عامل مهم بدبینی و شکاک بودن در افراد
۱) عامل ژنتیکی:
بر اساس دیدگاه بیولوژیکی و مطالعاتی که در این زمینه انجام گرفته مشخص شده که بدبینی و شکاک بودن در خویشاوندان افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید و اسکیزوفرنی شیوع بیشتری دارد.
۲) عامل روان شناختی:
بر اساس دیدگاه های روان شناختی و پژوهش های گذشته نگر درباره ی افراد پارانوئید، مشخص شده است که بدرفتاری یا تجربه های آسیب زننده ی دوران کودکی می تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. بعضی روان شناسان دیگر به طور مستقیم به افکار این افراد اشاره می کنند و می گویند افراد پارانوئید چند فرض اساسی و غلط درباره دیگران دارند: ” همه ی مردم بدخواه و فریبکار هستند”، ” اگر فرصت به دست بیاورند به من حمله می کنند” و ” اگر میخواهی در امان باشی حواست همیشه باید شش دونگ جمع باشد” اینها باور های غلط و ناسازگار این افرد نسبت به دیگران و دنیاست و در همه جنبه های زندگی این افراد نفوذ دارد.
روان شناسان می گویند این باورها می تواند ریشه در کودکی فرد داشته باشد. ممکن است در کودکی والدین به آنها گفته باشند که حواست رو همیشه جمع کن تا اشتباه نکنی چون تو با بقیه فرق داری!!. این گوش بزنگی و حواس جمعی در آنها ممکن است باعث شود آنها علایمی دال بر فریبکار یا بدخواه بودن دیگران ببینند.
۳) بدبینی و شکاک بودن ناشی از مصرف دراز مدت مخدری مانند شیشه
مصرف دراز مدت مخدری مانند شیشه می تواند منجر به آسیب های جسمی و روانی بسیاری در افراد شود. افرادی که شیشه مصرف می کنند به دلیل مصرف محرکی به نام متآمفتامین در دراز مدت دچار توهم های دیداری و شنیداری و رفتارهای پارانویاگونه ی بسیاری می شوند. اثرات توهم زای این مخدر به مروز زمان دیدگاه فرد را نسبت به واقعیت ها تغییر داده و او را دچار بدبینی و سوء ظن شدید نسبت به دیگران می کند.
این گونه افراد معمولاً دچار توهم هایی از نوع گزند و آسیب می شوند و گمان می کنند که کسانی هستند که قصد آسیب رساندن به آنها را دارند و در نتیجه در مواردی که فرد در طولانی مدت دچار توهم و بدبینی و افکار پارانوئید باشد ممکن است به دیگران هم آسیب بزند. پارانویای یک فرد معتاد به شیشه می تواند خود را به صورت طیفی از شکاک بودن خفیف تا پارانویای پیشرفته همراه با توهم شتوایی نشان دهد. مصرف طولانی مدت متآمفتامین ممکن است باعث افسردگی و اضطراب شده و گاهی اقدام به خودکشی به ویژه پس از مصرف طولانی مدت مخدر مشاهده می شود.
5راهکار موثر برای غلبه بر بدبینی و افکار پارانوئید
امروزه روش های درمانی متفاوتی برای اختلال پارانویا و بدبینی وجود دارد. در مواردی که شدت علایم و اختلال زیاد باشد و احتمال آسیب های جدی وجود داشته باشد می توان از دارو درمانی استفاده کرد و پس از بهبـود نسبی علایم با دارو از روان درمانی استفاده کرد. یکی از موثرترین روش های روان درمانی مطابق با نظربه شناختی، شناخت درمانی است که در آن بر باورها و عقاید ناکارآمد بیماران کار می شود. در ادامه با روش هایی از دیدگاه شنـاختی که برای غلـبه بر بدبینی و افکار پارانوئید مفید هستند آشنا می شویم:
۱) به کارگیری جملات منفی را متوقف کنید
آیا تا به امروز که از جملات منفی استفاده کرده اید نتیجه ی خوبی عایدتان شده! حالتان بهتر شده! برای غلبه بر بدبینی، جریان افکار منفی و ناکارآمد را در ذهنتان متوقف کنید و به جای آن از کلماتی که بار مثبت دارند استفاده کنید.
۲) افکار منفی تان را با افکار مثبت جایگزین کنید
افکاری که در ذهن تان خانه کرده اند تاثیر بسیار زیادی بر جسم، احساس روح، روان و رفتارهای شما دارند و امروزه با توجه به تحقیقات انجام شده در زمینه قدرت افکار و تاثیر آنها بر زندگی مشخص گردیده است که نمی توان مثبت اندیشی را نادیده گرفت. وقت آن رسیده که عینک بدبینی را در بیاورید و به جای آن عینک خوش بینی را بزنید و زین پس دنیا را از پشت آن نظاره کنید. این باورهای مخرب شماست که بدبینی را در شما وخیم تر می کند پس بهتر است این نوع افکار را شناسایی کرده و به آسیب های مخرب آن در زندگی تان پی ببرید.
خوب است که از این به بعد نیمه ی پر لیوان را ببینید و به چیزهای مثبتی که زندگی تان را تغییر می دهد فکر کنید. دست از شک و بدگمانی و بدبینی بکشید تا دنیا را جای امن تری برای زندگی بیابید. اگر خود را در به انجام رساندن این تغییر ناتوان می بینید می توانید از کمک های یک روانشناس و متخصص بالینی بهره مند شوید.
۳) برای مثبت اندیشی به طور منظم تمرین کنید
روزانه ۲۰ دقیقه به موضوعات خوب و دلپذیر فکر کنید. با انجام این تمرین از اینکه چه تعداد موضوعات شیرین برای فکر کردن دارید شگفت زده می شوید. تمرین روزانه ی مثبت اندیشی به شما این امکان را می دهد که به مرور زمان از شر افکار منفی خلاص شوید و خوش بینانه تر به دنیا نگاه کنید.
۴) تجربه های تلخ گذشته را به دست فراموشی بسپارید!
یکی از راه های درمان بدبینی، فراموش کردن تجربیات تلخ گذشته است. قرار نیست چون در گذشته در کاری شکست خورده اید باز هم شکست بخورید. انتخاب های امروزتان را بر مبنای عقل و استدلال و اراده ی خود انجام دهید نه بر مبنای شکست ها و اتفاقات تلخ گذشته. نگذارید گذشته، امروز و فردایتان را کنترل کند. با اراده و عقل امروزتان برای امروزتان تصمیم بگیرید.
۵) درباره ی مشکلاتتان اغراق نکرده و به قول معروف از کاه کوه نسازید!
افراد شکاک و بدبین معمولاً کوجکترین مسائل را تبدیل به هیولایی از مشکلات حل نشدنی می کنند و مدام با آن در حال جدال هستند. مشکلات را به اندازه ی واقعی شان ببینید. وقتی دریاره ی مشکلات تان اغراق کرده و آنها را بزرگ نمایی می کنید، قدرت تان برای مقابله با مشکلات کمتر شده و در نهایت شکست می خورید. پس بهتر است واقع بین باشید و از کاه کوه نسازید!
