مظلوم نمایی، ویژگی ها و علل آن چیست؟ و راهکارهای غلبه
مظلوم نمایی یکی از رفتارهایی است که در نتیجه ی عزت نفس پایین بوجود می آید. افراد مظلوم نما معمولاً در زندگی شان نقش یک قربانی را بازی کرده و معتقدند همیشه از آنها سوء استفاده شده و مشکلات آنان وخیم ترین و بزرگترین مشکلات دنیاست.
همه ی انسانها در زندگی شان مشکلات و بالا و پایین های زیادی را تجربه می کنند و اینگونه رویدادها ممکن است برای هر کسی اتفاق بیوفتد اما افراد مظلوم نما مدعی اند در زندگی شان هیچگاه و هیچ چیز تقصیر آنها نبوده، هیچ کنترلی بر شرایط بد و مشکلاتی که با آن مواجه هستند نداشته و این مشکلات همیشه و فقط برای آنها پیش می آید! آنها به طور مداوم در زندگی شان دیگران را بخاطر مشکلاتشان سرزنش کرده و نقش قربانی را به خود می گیرند.
نقش قربانی را بازی کردن یعنی چه؟
“تقصیر من نیست” واژه ای است که افراد مظلوم نما بسیار از آن استفاده می کنند. آنها معتقدند هر چیزی که برای آنها اتفاق می افتد تقصیر خدا، کائنات، والدین، دوستان، همکاران و… است و آنها هیچ نقشی در بروز آن رخدادها ندارند. آنها به هیچ وجه مسئولیت اتفاق هایی که باعث و بانی اش هستند را نپذیرفته و مدعی اند که شرایط هیچ گاه تحت کنترل آنها نیست.
باور اصلی آنها این است که مسئولیت همه ی بدبختی هایشان، دنیای بیرون و آدم های آن است. آنها ظرفیت روانی خود را معمولاً خیلی پایین تر از آنچه واقعاً هست نشان داده و اطرافیان شان را دچار احساس خشم و گناه کرده و آنها را دچار خستگی و فرسودگی روانی می کنند.
افراد دچار مظلوم نمایی معمولاً در زندگی شان تروما و شرایط سختی را تجربه کرده اند اما روش مناسبی را برای مقابله و کنار آمدن با آنها یاد نگرفته اند که این امر باعث شده آنها دیدگاهی منفی نسبت به زندگی داشته باشند. آنها هیچ گاه مسئولیت مشکلاتشان را نپذیرفته و همه چیز را همیشه بر گردن دیگران می اندازند.
۳ دلیل مظلوم نمایی
- عدم مسئولیت پذیری: مسئولیت پذیری یعنی مسئولیت زندگی، کارها و اموری که به شما مربوط می شود را بپذیرید. افراد مظلوم نما پذیرش مسئولیت زندگی برایشان بسیار سخت بوده و نمی توانند بپذیرند که دیگران مسئول مشکلات زندگی آنها نیستند.
- بهره ی ثانویه: بعضی افراد مشکلاتشان را حفظ می کنند چون از آنها بهره های ثانویه مانند توجه، همدلی و ترحم به دست می آورند. افرادی که نقش قریانی را بازی می کنند ممکن است اصلاً متوجه نشوند که این مزیت ها را دریافت می کنند و پیوسته پریشان و ناراحت باشند.
- ارضای نیازهای ناخودآگاه: افرادی که مظلوم نمایی کرده و نقش قربانی را بازی می کنند مخصوصاً اگر در گذشته تروما و رویداد بسیار سختی را تجربه کرده باشند به طور ناخودآگاه به دنبال تائید و کمک دیگران هستند. آنها نقش “منِ بدبخت و بی نوا” را بازی کرده و بدین صورت از حمایت و کمک دیگران بهره مند می شوند.
۷ ویژگی افراد مظلوم نما
- افراد مظلوم نما دیگران را بخاطر شرایط زندگی خود سرزنش می کنند.
- آنها قویاً معتقدند که زندگی و همه چیز بر علیه آنهاست.
- آنها در مواجهه با مشکلات زندگی و غلبه بر آنها دچار مشکل بوده و خود را ضعیف می پندارند.
- آنها نسبت به همه چیز در زندگی شان دیدگاهی منفی دارند.
- وقتی دوستی نسبت به آنها و مشکلاتشان بازخورد مفیدی می دهد آنها این بازخوردها را حمله به خودشان تلقی می کنند.
- در این گونه افراد داشتن احساس بد نسبت به خود، لذت بخش یا دردآور است.
- افراد مظلوم نما احساس می کنند قربانی شرایط بوده و اتفاقات بد همیشه فقط برای آنها می افتد، بنابراین خودشان تصمیم می گیرید که تسلیم شوند. این احساس در آنها همیشه وجود دارد که “هیچ چیز به نتیجه نمی رسد، پس چرا باید تلاش کنم؟”
۵ راهکار غلبه بر مظلوم نمایی
- ۱) مسئولیت پذیر باشید. یادتان باشد شما تنها کسی هستید که قادرید بر کارها و اعمال خود کنترل داشته باشید. شما نمی توانید دیگران را کنترل کنید اما اینکه چطور به آنها واکنش نشان دهید تحت کنترل شماست. اینکه با چه کسی و در کجا و چگونه وقت بگذرانید دست شماست نه دیگران.
- ۲) نسبت به خودتان مهربان و دلسوز باشید. افراد مظلوم نما اغلب بخاطر تروماها و اتفافات تلخ گذشته به طور نیمه هوشیار از قربانی نشان دادن خود استفاده کرده و اینگونه خود را آرام می کنند. آنها باید نسبت به خود دلسوزی، شفقت و عشق بیشتری داشته و خود را بپذیرند. نوشتن راهکار خوبی بوده و می تواند در شناخت احساسات و هیجانات به آنها کمک کند.
- ۳) نه گفتن را بیاموزید. به اولویت های خود توجه کرده و نه گفتن را یاد بگیرید. شما می توانید به هرچیزی که با آن مخالفید نه بگویید و این کار بد نیست.
- ۴) روش های مفیدتر ارتباط را بیاموزید
- از رفتارهای منفعل پرخاشگرانه دوری کنید.
- احساسات تان را ابراز نمائید به خصوص آنهایی که باعث خشم و ناامیدی تان می شوند.
- ۵) اگر فکر می کنید که به تنهایی نمی توانید بر رفتارهای ناشی از احساس مظلوم نمایی و قربانی نشان دادن خود غلبه کرده و از رفتارهایی که کمتر آسیب زا هستند استفاده کنید می توانید به یک متخصص روانشناس بالینی مراجعه کنید.
نویسنده: محبوبه سعیدی راد
منابع
- What is a Victim Mentality? https://www.webmd.com/mental-health/what-is-a-victim-mentality
- Raypole Crystal, 2019, How to Identify and Deal with a Victim Mentality https://www.healthline.com/health/martyr-complex#overcoming-it
