دروغ گویی
دروغ، صحبت یا عبارتی است که بر خلاف حقیقت بوده و واقعیت را نقض می کند. دروغ گویی ابعاد مختلفی دارد. گاهی ما برای توضیح یک رویداد غلو می کنیم و این هیچ فرقی با دروغ گویی ندارد، یا بر خلاف مسئله ای نظر می دهیم یا موضوعی را کاملاً به گونه ای دیگر نشان می دهیم که همه ی این موارد می تواند بیانگر دروغ گویی باشد.
همه انسانها در طول زندگی شان ممکن است بارها بارها دروغ بگویند. روانشناسان طی پژوهش هایی دریافتند که انسان ها به طور طبیعی روزانه ۱ یا ۲ عدد دروغ می گویند. هیچ انسانی دروغ گو به دنیا نمی آید و دروغ گویی را می توان محصول تعاملات فرد با محیط، خانواده، دوستان و جامعه دانست.
انواع دروغ گویی
۱) دروغ سفید: دروغ هایی که برای محافظت از خود یا احساسات دیگران می گوییم بدون اینکه آسیبی به کسی وارد کنیم دروغ سفید نام دارد. مثلاً وقتی برای نرفتن به یک مهمانی بهانه می آوریم یا بابت یک کادوی زشت و بدترکیب سپاسگزاری می کنیم یاسردرد شدیدی داریم اما به همسرمان می گوییم حالمان خوب است چون نمی‌خواهیم او را ناراحت کنیم دروغ سفید گفته ایم. گفتن دروغ های سفید به تدریج می تواند باعث ایجاد تعارض میان ما و دیگران شود چرا که با گذشت زمان تبدیل به انسان هایی ریاکار و دورو می شویم و اعتبارمان را از دست می دهیم.
۲) ادعاهای جعلی و ساختگی: این دسته از دورغ ها حرف ها و ادعاهایی هستند که برای دیگران عنوان می کنیم اما از صحت و درستی آنها بی خبریم، دروغ های ساختگی و جعلی بسیار آسیب زننده هستند و می توانند منجر به شایعه پراکنی شده و به زندگی و آبروی یک انسان آسیب جدی وارد کنند.
۳) دروغ بنفش: دروغ بنفش شامل ادعاهایی می شود که کاملاً برای همه مشخص و واضح است که دروغ و غیر واقعی اند. مثل بچه ای که میگوید دست به شکلات ها نزده اما دور دهانش شکلاتی است!! افراد با بالارفتن سن کمتر دروغ های بنفش می گویند. دوستی داشتم که می گفت از دروغ گفتن متنفرم به خصوص وقتی می دونم طرفم فهمیده دارم دروغ میگم، اون لحظه احساس احمق بودن بهم دست میده…!
۴) اغراق کردن و بزرگ نمایی: نوع دیگری از دروغ گویی اغراق کردن است. وقتی حقیقتی را با هزاران دروغ کوچک، بزرگ و مهم جلوه می دهیم اغراق کرده و دروغ گفته ایم. دروغ گویان اغراق گر حقیقت و دروغ را با هم تلفیق می کنند تا بر دیگران تاثیر بگذارند. این گونه افراد به مرور زمان دروغ های خود را باور کرده و آن را حقیقت می پندارند. این گونه افراد عزت نفس کمی داشته و برای پوشاندن ضعف ها و کمی و کاستی های خود جلوی دیگران دست به اغراق و بزرگنمایی زده و با ببان داستان های طولانی برای دیگران می خواهند خوب به نظر برسند.
۵) دروغ های فریبنده: کسانی که دروغ فریبنده می گویند به دنبال فریب دادن و گمراه کردن دیگران هستند. آنها یا پنهان کاری می کنند یا با بیان موضوع به شکلی دیگر سعی می کنند دیگران را به غلط بیاندازند. این نوع دروغ گویان برای رهایی از عقده های درونی خود و سرکوب این عقده ها دست به فریب دیگران زده و با پنهان کاری ها و به غلط اندازی ها صدمه های روحی و روانی زیادی به دیگران وارد می کنند.
۶) دروغ سیاه یا شرورانه: دروغ سیاه دروغی ست که فرد برای رسیدن به منافع شخصی خود و آسیب زدن به دیگران آن را می گوید. این نوع دروغ بدترین نوع دروغ است و کلاه برداران، مجرمین حرفه ای و کلاش ها از این نوع دروغ برای پیشبرد کارها و رسیدن به اهدافشان استفاده می کنند.
۷) دروغ گویی بیمارگون: در این نوع دروغ گویی فرد به طور دائم و افراطی و حتی درباره ی مسائل جزئی دروغ می گوید و دروغ گویی برای او به شکل یک عادت اجبارگون درآمده است. این نوع دروغ گویی نه تنها نفعی برای فرد ندارد بلکه آسیب های زیادی به او می زند اما فرد همچنان به دروغ گویی بیمارگون خود ادامه می دهد و برای ایجاد تصویری بهتر از خود مدام دروغ می گوید. مطابق با بررسی های روان شناختی این نوع دروغ گویان دچار ضعف های شخصیتی بوده و از عزت نفس پایین رنج می برند.
به چه دلایلی دروغ می گوییم؟
دلایل مختلفی برای دروغ گویی وجود دارد. از میان این دلایل می توان به پیشرفت خود، محافظت از خود، تاثیرگذاشتن بر دیگران، قانع کردن دیگران، پرهیز از پیامدهای منفی رفتار ، چاپلوسی کردن و محافظت از دروغی که قبلاً گفته ایم اشاره کرد.
وقتی دروغ می گوئیم در مغزمان چه اتفاقی می افتد؟ در هنگام دروغ گویی سه قسمت از مغز فعال می شود:
- لوب پیشانی مغز که حقیقت را سرکوب و دروغ را طراحی می کند.
- بخش لیمبیک مغز که اضطراب و استرس را فعال کرده و در نتیجه احساس عذاب وجدان ناشی از دروغ گویی در ما فعال می شود.
- لوب گیجگاهی مغز که دروغ گفته شده را به خاطر می سپارد و تصویر ذهنی لازم برای توجیه آن دروغ را مهیا می کند.
دروغ گویی و اعتیاد
یکی از علائم بیماری اعتیاد دروغ گویی بوده و معتادان برای حفظ و ادامه مصرف مواد مخدرشان به دروغ گویی ادامه می دهند. آنها برای انکار اعتیادشان و اینکه به شما نشان دهند هیچ مشکلی ندارند و هر وقت بخواهند می توانند مصرف مخدر را کنترل یا ترک کنند دست به دروغ گویی زده و داستان ها و افسانه های زیادی از خود می بافند. مصرف مخدر به مرور زمان همچنین باعث تغییرات زیادی در فرد معتاد شده و باعث می شود او نتواند میان واقعیت و خیال تمایز قائل شود. فرد معتاد دروغ های خود را باور داشته و به خاطر بیماری اعتیاد همه این دروغ ها به صورت حقیقت برای او جلوه می کنند. از طرفی دیگر هیچ کس دوست ندارد یک معتاد به نظر برسد و ننگ و شرم معتاد بودن و تصویر خشن و تاریکی که در ذهن ایجاد می کند باعث می شود تا فرد معتاد دست به هر کاری بزند تا واقعیت خود را انکار کند.
راه های غلبه بر دروغگویی
- یکی از راهکارهای غلبه بر دروغگویی این است که فرد دروغگو را از عواقب و تبعات مادی، معنوی، روانی و اجتماعی دروغ هایش آگاه کنیم. افراد دروغ گو باید بدانند که اگر دروغگویی در مواقعی برایشان نفع داشته این نفع زودگذر و آنی بوده و در دراز مدت آسیب های زیادی به آنان وارد می شود و مهمترین آسیب شاید این باشد که دیگر مورد اعتماد و اطمینان دیگران نیستند.
- راهکار دیگری که می تواند در کاهش دروغ گویی موثر باشد افزایش عزت نفس در فرد دروغگوست. افرادی که با دروغ گویی به دنبال این هستند که خود را انسان دیگری جلوه دهند از احساس حقارت رنج برده و درد و رنج ناشی از این عقده ها را با دروغ گویی تسکین می دهند. آنها با کشف استعدادها و توانایی های خود و پرورش آنها یاد می گیرند که نیازی به دروغ گفتن ندارند و می توانند خود واقعی شان را به دیگران نشان دهند.
