فرآیند تغییرات می‌توانند زندگی ما را ازاین‌رو به آن رو کنند و چیزی که مهم است توجه به ویژگی‌های تغییر است. درواقع این ویژگی‌های تغییر است که مشخص می‌کند آن تغییر ویژه‌ی آن نتیجه‌ای است که ما به دنبالش هستیم یا خیر. با ما بمانید، چراکه ترجمه زندگی در این مقاله قصد دارد شما را با ویژگی‌های تغییرات مفید و کارآمد آشنا کند.
بسیاری از ما بارها با این سؤالات در زندگی‌مان روبرو شده‌ایم، اینکه چگونه تغییر کنیم؟ چگونه رژیم لاغری خود را حفظ کنیم؟ چگونه اضافه‌وزن خود را کم کنیم، چگونه از شر عادات بد خلاص شویم، چگونه می‌توانیم عادت کتاب خواندن را در خود به وجود آوریم؟ یا برای تغییر عادت‌های آسیب‌زا و مخرب خود و اطرافیانمان باید از کجا شروع کنیم؟
قطعاً پاسخ این سؤالات یک تغییر ساده و پیش‌پاافتاده نمی‌تواند باشد بلکه هدف ایجاد تغییری است که ابعادی بس عمیق‌تر و بنیادی‌تر در زندگی ما دارد. تغییراتی که می‌توانند حال ما را از درون بهتر کنند. تغییراتی که می‌توانند زندگی ما را دچار تحولی بزرگ کنند. تغییراتی که پایدار باشند و باعث رشد و شکوفایی ما بشوند.
همان‌گونه که در مقاله‌ی ابزار هشتم کوچینگ تغییر نیز گفتیم، برای هیچ فردی این امکان وجود ندارد که بتواند از اتفاقات آینده باخبر باشد یا بتواند آن‌ها را کنترل کند اما این امکان وجود دارد که افراد بتوانند نوع دیدگاه و واکنش‌هایشان در برابر تغییر را زیر نظر بگیرند. آن‌ها باید به اینکه نکته توجه کنند که آیا تغییری که در زندگی‌شان رخ داده، ویژگی‌های لازم برای رساندن به خواسته‌هایشان را دارد یا خیر. درواقع این ویژگی‌های تغییر است که مشخص می‌کند ما در جای درستی ایستاده‌ایم.
تمثیل فیل، فیل‌سوار و مسیر!
همان‌گونه که در مقاله‌های قبلی هم گفتیم اولین ابزار تغییر، خود ما هستیم و میزان انگیزه‌ی ما برای تغییر یکی از عوامل مهم در این راستا هست. عامل بعدی که در تغییرات زندگی نقش بسزایی دارد افکار و باورهای ماست. آری این افکار و باورهای ماست که ما را در فرآیند تغییر هدایت و کنترل می‌کند. سومین عاملی که در فرآیند تغییر باید به آن توجه کرد عامل بستر تغییر است، بستر تغییر همان محیط و شرایطی است که ما در آن قرار داشته و در حال تلاش برای تغییر هستیم.
اکنون برای درک بهتر موارد مذکور از یک تمثیل استفاده می‌کنیم. این تمثیل برگرفته از کتاب تغییر نوشته چیز و دن هیچ است. مطابق با این تمثیل، برای هر تغییر در زندگی، سه بخش اساسی وجود دارد: فیل، فیل‌سوار و مسیر!
* فیل‌سوار همان نماد قسمت منطقی یا تحلیلی وجود ماست که آینده‌نگر بوده و هدف‌گذاری می‌کند.
* فیل که نماد قسمت احساسی ما بوده، معمولاً راه‌های آسان‌تر را انتخاب کرده، به دنبال منافع کوتاه‌مدت بوده و خود را درگیر فعالیت‌های روزمره می‌کند.
* در این مثال فیل‌سوار می‌تواند فیل را هدایت کند، اما زمانی که تلاش می‌کند فیل را در خلاف جهت تمایلش حرکت دهد فیل به‌سرعت خسته می‌شود. فیل انرژی لازم برای حرکت در جهات جدید را هم دارد اما مایل است در مسیر آشنا بماند. به‌عبارت‌دیگر، تلاش زیادی لازم است تا فیل‌سوار فیل را در مسیری که نمی‌خواهد هدایت کند؛ بنابراین ایجاد راهی که فیل انگیزه و تمایل به رفتن در آن مسیر را داشته باشد بسیار مهم است.
بااین‌حال حتی اگر ما فیل‌سوار خوبی داشته باشیم که به‌خوبی آینده را ببیند و هدف‌گذاری کند و فیلمان هم پرانرژی باشد و تمایل به حرکت داشته باشد اما اگر مسیری برای حرکت وجود نداشته باشد و یا مسیر پیچیده و غیرقابل‌عبور باشد بازهم نمی‌توان به نتیجه دلخواه رسید. این مثال به‌درستی این موضوع را روشن می‌کند که تغییرات باید یکسری ویژگی‌ها داشته باشند تا بتوان آن‌ها را مفید و کارگشا در نظر گرفت.
درواقع موضوع مهم این است که پایدارترین تغییرات زندگی چه تغییراتی هستند؟ چه تغییراتی می‌توانند واقعاً حال ما را خوب کنند؟ هر تغییری، هدفی را دنبال می‌کند، اما کدام تغییر می‌تواند تأثیرات بسیار خوبی در زندگی ما ایجاد کند؟ کدام تغییر است که اگر در زندگی ما رخ دهد، به همراه خودش آرامش و امنیت به همراه خواهد داشت و وضعیت ما را از وضعیت فعلی بهبود خواهد بخشید؟ این تغییرات چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند تا بتوانند زندگی ما را متحول کنند؟
در ادامه‌ی مبحث ویژگی‌های تغییر به بیان ۴ ویژگی مهم یک تغییر کارآمد و ثمربخش می‌پردازیم پس با ما همراه باشید.
4 ویژگی مهم یک تغییر ثمربخش
همان‌گونه که در بالا هم گفتیم زمانی می‌توانیم به تغییر پیش رویمان اطمینان کرده و آن را یک تغییر درست‌وحسابی بدانیم که تغییرمان از یکسری ویژگی‌ها برخوردار باشد. در ادامه به ۴ ویژگی مهم تغییر اشاره می‌کنیم:
۱. مرتبط بودن اعمال و اقدامات انجامی به تغییر موردنظر: در مبحث ویژگی‌های تغییر، اولین مشخصه‌ای که یک تغییر ثمربخش و کارآمد دارد این است که اعمال و اقداماتی که در راستای آن تغییر انجام می‌شوند باید کاملاً با تغییر موردنظر مرتبط باشند. مثلاً اگر وزن کم کردن را یک هدف در نظر بگیریم برای رسیدن به این هدف، فرد باید اقدامات خاص و ویژه‌ای که برای کاهش وزن اهمیت داشته و به آن مرتبط است را انجام دهد. اقداماتی مانند ورزش کردن، تغییر سبک غذایی، تغییر سبک زندگی و رژیم گرفتن. یا اگر هدفتان ترک اعتیاد به مواد مخدر است باید اقداماتی همچون کسب آگاهی مرتبط با آسیب‌های مواد مخدر، مراجعه به یک کلینیک ترک اعتیاد و شرکت در جلسات انجمن معتادان گمنام و …. را انجام دهید.
۲. افرادی که با آن‌ها در ارتباط هستید بهتر است در راستای تغییر شما باشند: دومین مشخصه‌ای که تغییرتان باید داشته باشد این است که باید با افرادی ارتباط داشته باشید که در راستای تغییرتان باشند و در ایجاد تغییر به شما کمک کنند. مثلاً کسی که می‌خواهد سیگار را ترک کند بهتر است باکسانی در ارتباط باشد که سیگار نمی‌کشند یا سیگار را ترک کرده‌اند یا کسانی که قصد ترک مواد مخدر رادارند بهتر است با کسانی رابطه داشته باشند که تجربه‌ی مشابه با آن‌ها دارند. این‌گونه افراد می‌توانند با به اشتراک گذاشتن تجربیاتشان با یکدیگر در ترک سیگار یا مواد مخدر به همدیگر کمک کنند.
۳. اختصاصی بودن شیوه‌ی اجرای تغییر: در مبحث ویژگی‌های تغییر این ویژگی به این معناست که آیا رفتارها و ژست‌های اجرایی ما با نتیجه‌ی دلخواهی که از تغییر، انتظار داریم متناسب هست یا خیر. وقتی شما به دنبال تغییر یک شرایط یا وضعیت هستید باید رفتارهایتان متناسب با آن تغییر باشد و به‌اصطلاح ژست لازم برای رسیدن به آن تغییر را بگیرید. مثلاً کسی که می‌خواهد شکم تخت و اندام خوش‌فرمی داشته باشد باید سعی کند به‌طور مداوم شکمش را جمع کرده و در اکثر مواقع روز با استریل شکم به تو راه برود و کارهایش را انجام دهد. این ژست شکم را جمع نگه‌داشتن و ژست ورزشکاران را داشتن به او کمک می‌کند به‌مرورزمان به نتیجه‌ی دلخواهش که شکم تخت و اندام خوش‌فرم است برسد.
لازم است بدانید چیزی که به شما کمک می‌کند تا ژست‌ها و رفتارتان در مسیر رسیدن به تغییر موردنظر قرار بگیرد افکار و باورهای شماست. وقتی این باور در شما شکل بگیرد که لایق آن تغییر هستید و می‌توانید تغییر کنید، رفتارهایتان که خروجی این افکار هستند نیز سمت‌وسوی رسیدن به آن تغییر را می‌گیرند.
۴. اختصاصی بودن الگوهای تلاش و موفقیت مرتبط با تغییر موردنظر: یکی دیگر از مشخصه‌های ویژگی تغییر که باید به آن توجه کنید، آن الگوهای رفتاری و موفقیتی است که شما انتخاب کرده و در چهارچوب آن‌ها اقدام و تلاش می‌کنید. درواقع الگوهای رفتاری متناسب با تغییر و میزان تلاشی که برای رسیدن به آن تغییر انجام می‌دهید نقشی کلیدی در ایجاد تحول موردنظر در زندگی شما دارند. مثلاً وقتی برای کسب یک مهارت مانند کوچینگ دوره‌های زیادی را می‌گذرانید، روزها و ساعت‌ها کلاس می‌روید و در راستای رسیدن به هدفتان تلاش می‌کنید، این نوع رفتار یک الگوی رفتاری اختصاصی پیشرفت و موفقیت است که با آن می‌توانید زندگی‌تان را تغییر دهید و قطعاً این نوع الگوی رفتاری با الگوی رفتاری کسی که هیچ هدفی نداشته و به‌طور مدام در تفریح و وقت‌گذرانی به‌سر‌می‌برد متفاوت است و نتیجه‌ی متفاوتی را هم رقم خواهد زد. وقتی الگوهای رفتاری‌تان الگوی اختصاصی موفقیت و تلاش باشد به‌تدریج افکار و باورها، رفتارها و درنهایت سبک زندگی‌تان متناسب با این الگو تغییر خواهد کرد و شیوه‌ی زندگی و عملکرد شما به‌گونه‌ای می‌شود که در راستای رسیدن به آن تغییر پیش می‌رود؛ اما به‌هرحال برعکس این موضوع هم امکان‌پذیر است و اگر الگوی های رفتاری و زندگی شما به‌طور اختصاصی الگوی همینی که هست خوبه! تغییر رو بی‌خیال، خیلی سخته! یا زندگی همین دو روزه چرا به خودم سختی بدم باشه! قطعاً هیچ تغییری را نمی‌توانید ایجاد کنید و ممکن است سالها با عادت‌های مخرب و آسیب‌زایتان زندگی کنید.
اصلی‌ترین ابزار ایجاد تغییر در زندگی: تغییر باور و نگرش‌ها
اگر فردی بخواهد در زندگی خود تغییری اساسی ایجاد کند باید بتواند در نوع نگرش و باورهای خود تغییر ایجاد کند. شاید این سؤال پیش بیاید که تغییر نگرش به چه معنا است؟ مگر می‌شود نگرش و باور را تغییر داد؟ بگذارید با شرح مثالی این موضوع را روشن‌تر کنیم.
ساختمانی چندطبقه یا برجی بلند را در نظر بگیرید. ابتدا خودتان را ببینید که در طبقه منفی یک این ساختمان قرار دارید. حالا تصور کنید، در طبقه منفی یک پنجره‌ای هم تعبیه شده که البته به دیوار بسته باز می‌شود و نمی‌توانید جایی را ببینید. آن پنجره عملاً کاربردی ندارد و منظره‌ای در جلوی چشمان شما وجود ندارد.
حالا تصور کنید به طبقه اول و دوم آن ساختمان رفته‌اید. حالا در این وضعیت از پنجره بیرون را نگاه کنید. چه می‌بینید؟ چه منظره‌ای پیش روی چشمان شما قرار دارد؟ ممکن است بتوانید درختان، فضای سبز، خودروهای پارک شده، کودکانی که بازی می‌کنند، رهگذران و … را ببینید.
حالا سوار آسانسور شوید و به چند طبقه بالاتر مثلاً طبقه دهم ساختمان بروید، با چه منظره‌ای روبه‌رو هستید؟ از طبقه دهم می‌توانید فضای وسیع‌تری را در مقابل چشمان خودتان ببینید. پهنه وسیع‌تری از شهر زیر پای شما قرار دارد. به آسمان نزدیک‌تر شده‌اید و از آن بالا حس اقتدار بیشتری دارید.
مجدداً سوار آسانسور شوید و به طبقه بیستم یا سیام برج بروید. کل شهر زیر پاهای شما قرار دارد. آنچه در مقابل چشمانتان می‌بینید، کل شهر است. احساس اقتدار بیشتری می‌کنید و زاویه دید وسیع‌تری دارید. هرچقدر بالاتر می‌روید، نگاه شما وسیع‌تر و زاویه دید گسترده‌‌تری دارید. وقتی طبقه منفی یک بودید از پنجره چیزی نمی‌دیدید و حالا در طبقه سیام، شهر زیر پاهای شما است.
تغییر نگرش و باورها هم به همین شکل است. همان‌طوری که آن ساختمان یا برج، طبقات و سطوح مختلفی داشت، آگاهی و توانمندی‌های ذهنی ما نیز سطوح مختلفی دارد. وقتی در سطح پایینی از آگاهی قرار داریم، زاویه دید محدودتری داریم و نگاه ما محدود و سطحی است ولی وقتی سطح آگاهی بالاتری داریم و در طبقات بالایی ساختمان ایستاده‌ایم، نوع نگاه ما به زندگی تغییر می‌کند و جهان را با زاویه دید وسیع‌تری می‌بینیم. تغییر نگرش در زندگی به معنی این است که زاویه‌ی دیدمان را در زندگی گسترده‌تر و وسیع‌تر کنیم.
یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که به ما کمک می‌کند تا بتوانیم باورهایمان را تغییر دهیم استفاده از تجربه دیگران است. تجربه دیگران به‌عنوان یک منبع یادگیری و الهام‌بخش می‌تواند برای ما مفید باشد. ما با بررسی تجربیات و داستان‌های موفقیت دیگران می‌توانیم الگوها و راهبردهای اثربخش آن‌ها را در زندگی خودمان به کار بگیریم و همچنین از خطاها و چالش‌های آن‌ها نیز درس بگیریم.
درواقع، افراد موفق و الهام‌بخش می‌توانند باتجربه‌ها و دیدگاه‌هایشان، ما را به‌سوی تغییری اثربخش و کارآمد هدایت کنند و ما از این طریق می‌توانیم نگرش‌ها و باورهایمان را اصلاح‌کرده و به رشد و پیشرفت وسیعی دست پیدا کنیم.
۷ قدم برای رسیدن به یک تغییر ثمربخش و مفید
اکنون در ادامه، ۷ قدم که شمارا دررسیدن به یک تغییر مفید و کارآمد هدایت می‌کند را شرح می‌دهیم:
قدم اول: از بیرون به خود نگاه کنید
اولین قدم در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توانید تغییر کنید این است که خود را از بیرون نگاه کنید. تصور کنید که مجسمه‌ساز هستید. یک مجسمه‌ساز به قطعات سنگ نگاه می‌کند و بی‌وقفه راه‌های جدیدی را برای شکل دادن به آن امتحان می‌کند. شما نیز باید مانند یک مجسمه‌ساز زندگی‌تان را مانند یک اثر هنری که همیشه در حال تغییر و پیشرفت است ببینید و از زوایای مختلف آن را بررسی کنید و برای تغییر آن تلاش کنید
قدم دوم: عادات مرتبط با موضوعی که می‌خواهید تغییر دهید را پیداکرده و روی آن‌ها کارکنید.
اغلب افراد به‌جای اینکه عاداتی شکل دهند که درروند تغییر به آن‌ها کمک کند به‌طور افراطی فقط بر چیزی که می‌خواهند تغییر دهند، تمرکز می‌کنند؛ به‌عنوان‌مثال، آن‌ها سعی می‌کنند اضافه‌وزن خود را با انجام تعداد زیادی تمرین هوازی کاهش دهند، بدون اینکه درک کنند مشکل آن‌ها از رژیم غذایی نامناسبشان هم است. یادتان باشد که برای ایجاد تغییری مفید و ثمربخش در زندگی باید ابتدا عادت‌های لازم برای ایجاد این ویژگی را بیابید و سپس آن‌ها را به‌درستی اجرا کنید.
قدم سوم: هرروز تمرین کنید
فرایند تغییر در زندگی چیزی نیست که شما برخی روزها به آن پایبند باشید و روزهای دیگر از آن فارغ شوید، بلکه نوعی سبک زندگی است که به تلاش و تمرین روزانه نیاز دارد. تجربه نشان داده است زمانی که عادت جدیدی جایگزین عادت قدیمی می‌شود، دیگر به تلاش‌های آگاهانه نیازی نخواهید داشت و آن عادت با تمرین مکرر در شما نهادینه می‌شود و شما دیگر به‌طور ناخودآگاه آن را انجام می‌دهید.
قدم چهارم: اهداف واقع‌بینانه‌ای را برای خود مشخص کنید.
ما نمی‌توانیم یکهو یک روز صبح از خواب بیدار شویم و بگوییم که «دیگر قرار نیست بی‌تاب باشم!». درواقع، این‌گونه نیست که با تأیید یک عادت مخرب و آسیب‌زا، بلافاصله در جهت رفع آن گام برداریم. برای تغییر زندگی لازم است خودتان به خود کمک کنید. شما می‌توانید هرروز صبح که از خواب برمی‌خیزید در برنامه‌ریزی صبحگاهی‌تان اهداف خود را تعیین کنید و صبورانه‌تر پیش بروید. شما می‌توانید از آن به‌عنوان یک فضای تمرینی و یادآوری ناخودآگاه از آنچه باید تمرین شود، استفاده کنید. چند هفته روی آن تمرکز کنید و سپس به سمتش حرکت کنید.
قدم پنجم تغییر: پیوسته به آینه نگاه کنید!
هنگامی‌که شما بی‌وقفه در مسیر پیش می‌روید و لحظه‌ای متوقف نمی‌شوید تا انعکاس رفتارتان در فرآیند تغییر ببینید، اوضاع کمی خطرناک می‌شود. حواستان به وضعیت «برو، برو، فقط برو» و وضعیت تأمل و درنگ کردن باشد. هریک از این موارد لازم و ضروری هستند و به‌سرعت متوجه خواهید شد که اگر گاهی متوقف شوید و از خود بپرسید که تا اینجای راه را چگونه آمدید و چه چالش‌ها و مشکلاتی هنوز پیش روی شماست که باید با آن‌ها روبرو شوید این‌گونه از مسیر خارج نمی‌شوید و می‌دانید که در ابتدا کجا بودید و اکنون کجا هستید و در آینده قرار است به کجا برسید.
قدم ششم: با افرادی معاشرت کنید که با شما صادق‌اند و حقیقت را می‌گویند
اگر تمام اطرافیان شمارا تأیید می‌کنند، به این معناست که با مشکلی جدی روبه‌رو هستید و نیاز بیشتری به تغییر زندگی خوددارید. شما به افرادی نیاز دارید که با طرح سؤالات مناسب بتوانند شما را به چالش بکشند و از گفتن حقیقت به شما نترسند. دریافت این نوع بازخوردها برای رشد و پیشرفت درونی‌تان بسیار ضروری است.
قدم هفتم: ریسک‌پذیر باشید
با ادامه دادن مسیری که در حال حاضر در آن گام برمی‌دارید، هرگز به شخصی که می‌خواهید باشید، تبدیل نخواهید شد و به اهدافتان دست پیدا نخواهید کرد چراکه لازمه‌ی رشد شما این است که از منطقه‌ی امن خود خارج شوید و ریسک تغییر زندگی خود را بپذیرید و آن جهش ناخوشایند به سمت ناشناخته‌ها را انجام دهید؛ چراکه در غیر این صورت، برای همیشه در همان‌جایی که هستید باقی خواهید ماند.
سخن پایانی
در پایان لازم است به این نکته اشاره‌کنیم که همان‌گونه که بارها و در مقالات قبلی من‌جمله مقاله‌ی ابزار دهم کوچینگ نیز گفتیم کوچینگ یا مربیگری یک نوع نگرش است که می‌گوید همه افراد جواب سؤالات ذهنی خود را دارند و فقط کافی است با پرسیدن سؤال درست، توجه آن‌ها را به سمت پیدا کردن پاسخ درست هدایت کنیم. از طرفی دیگر، توجه به ویژگی‌های تغییر می‌تواند مانند چراغی، مسیر تغییر را برایتان روشن کرده تا متوجه شوید آیا تغییری که می‌خواهید رقم بزنید همان چیزی است که می‌تواند زندگی‌تان را متحول کند یا خیر.
نویسنده مقاله: محبوبه سعیدی راد
