یکی از موارد مهم در فرآیند تغییر، داشتن ظرفیت تغییر به همراه تلاش برای تغییر است و از مؤلفه‌های مهم ظرفیت برای تغییر می‌توان به تاب‌آوری، انعطاف‌پذیری و پشتکار و تلاش برای تغییر اشاره کرد. ترجمه‌ی زندگی در این مقاله قصد دارد شما را با چگونگی داشتن ظرفیت تغییر به همراه تلاش برای تغییر در زندگی آشنا کند. پس تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
انسان‌ها همیشه از تغییر می‌ترسند چون نمی‌توانند نتیجه تغییر را پیش‌بینی کنند و این عدم امکان پیش‌بینی نتیجه باعث می‌شود همواره بخواهند در همان وضعیت قبلی و بدون دگرگونی باقی بمانند.
یک روز پیرمردی که به‌طور تصادفی در رودخانه‌ای افتاده بود لحظه‌به‌لحظه به آبشاری بلند نزدیک می‌شد. همه‌کسانی که این صحنه را می‌دیدند برای زندگی پیرمرد متأسف و بیمناک بودند. بااین‌حال او به‌طور معجزه‌آسایی از سقوط به آبشار جان سالم به در برد و نجات پیدا کرد. حاضرین در صحنه از او پرسیدند: چطور توانستید زنده بمانید؟ پیرمرد پاسخ داد: من خودم را با آب سازگار کردم.» پیرمرد خودش را به آب سپرد و در چرخش امواج آب فرو رفت و با هر چرخش جدید بیرون آمد و این‌گونه شد که زنده ماند.
این اتفاق این موضوع را به ما یادآور می‌شود که مقاومت در برابر تغییر، نتیجه را به نفع ما برنمی‌گرداند. پیرمرد به این دلیل زنده ماند که خود را به دست جریان آب سپرد. او به‌جای مقاومت و مبارزه با جریان آب خودش را در آن رها کرد.
پذیرش و درک تغییرات پیش روی‌مان به ما کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از احساسات و ترس‌های خود در مسیر تغییر داشته باشیم و این امر به ما کمک می‌کند وقتی‌که در جریان شدید آب و مسیر آبشار زندگی‌مان قرار گرفتیم، به‌جای مقابله با عدم اطمینان و ترس‌هایمان بتوانیم به‌سادگی مانند پیرمرد داستان دل به آب بسپاریم.
داشتن ظرفیت تغییر یعنی چه؟
زندگی در دنیای مدرن امروز، زندگی افراد را دست‌خوش تغییرات گوناگونی کرده است. به همین دلیل، افراد باید ظرفیت و توانایی سازگاری را داشته باشند تا بتوانند به‌راحتی خود را با تغییرات ایجادشده انطباق دهند.
یکی از مؤلفه‌های اصلی تغییر در زندگی، داشتن ظرفیت برای تغییر است. داشتن ظرفیت تغییر به این معناست که فرد باید دارای یکسری مؤلفه‌های روان‌شناختی لازم باشد تا با کمک آن‌ها بتواند هم تغییر و دگرگونی پیش روی خود را بپذیرد و هم قابلیت و ظرفیت این تغییر را در خود ایجاد کند.
اهمیت وجود این ظرفیت و توانایی سازگاری به ویژه در مواقعی مشخص می‌شود که فرد مسائل و اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی زیادی را در زندگی تجربه می‌کند.
۳ مؤلفه روان‌شناختی مهم ظرفیت تغییر به همراه تلاش برای تغییر
از میان مؤلفه‌های روان‌شناختی لازم برای داشتن ظرفیت تغییر به سه مؤلفه مهم می‌توان اشاره کرد که شامل مؤلفه‌های تاب‌آوری، انعطاف‌پذیری و سازگاری با تغییر و داشتن پشتکار و تلاش برای تغییر است. ترجمه زندگی در ادامه این مقاله شمارا با چگونگی این مؤلفه‌ها و راهکارهای مؤثر در افزایش آن‌ها آشنا می‌کند.
مؤلفه اول: تاب‌آوری
تاب‌آوری، مؤلفه‌ای روان‌شناختی است که به افراد اجازه می‌دهد در برابر ناملایمات زندگی زمین بخورند و دوباره به همان قدرت قبلی بازگردند. تاب‌آوری، توانایی کنار آمدن با شکست‌ها و بازیابی دوباره‌ی خود پس از آن‌هاست. افرادی که در مواجهه با تغییرات و دگرگونی‌های غیرقابل‌پیش‌بینی زندگی، توانایی پذیرش و کنار آمدن با شرایط موجود را دارند، از تاب‌آوری بالایی برخوردارند. آن‌ها قادرند از مهارت‌ها و نقاط قوت خود برای پاسخ به چالش‌های بزرگ زندگی استفاده کنند.
افراد تاب‌آوری به‌جای ناامیدی یا پنهان شدن در پشت مسائل و مشکلات با استفاده از راهبردهای مقابله‌ای سالم، با تغییرات و مشکلات اجتناب‌ناپذیر زندگی روبرو می‌شوند و بدین گونه، قدرت و رشد را در خود تقویت می‌کنند.
مؤلفه دوم: انعطاف‌پذیری و سازگاری با شرایط تغییر
انعطاف‌پذیری و سازگاری یک ویژگی مهم شخصیتی است که در تعیین چگونگی پاسخ‌های ما به تغییرات زندگی به ما کمک می‌کند. انعطاف‌پذیری، عبارت است از نشان دادن تطابق، سازگاری و عکس‌العمل مثبت نسبت به تغییرات و مشکلات پیش آمده. مهم است بدانیم که سازگاری، به معنای دست کشیدن از تلاش و تسلیم شدن در مقابل یک موضوع نیست بلکه درواقع به این معناست که فرد باید ابتدا مشکل پیش‌آمده را بپذیرد و سپس بدون تنش، برای حل آن راهکارهایی پیدا کند.
همچنین منظور از انعطاف‌پذیری، ایجاد یک سپر غیر قابل‌نفوذ و شکست‌ناپذیر، در مقابل تغییرات زندگی و یا کسب‌وکار نیست بلکه منظور از آن، ایجاد و توسعه روش‌هایی برای پذیرش و تطبیق با شرایط کنونی و یا پیچ‌های غیرمنتظره و اجتناب‌ناپذیر در جاده زندگی است؛ و این به معنای مبارزه، برای آنچه می‌خواهید اتفاق بیفتد، نیست، بلکه به معنای حرکت و پیشرفت، در بستر آن چیزی است که اتفاق می‌افتد.
انعطاف‌پذیری، چیزی نیست که به‌طور ذاتی در ما وجود داشته باشد، بلکه مهارتی است که می‌توانیم در هرزمانی، آن را کسب و یا تقویت نماییم و یکی از اصلی‌ترین روش‌های یادگیری و آموزش آن، تمرین پذیرش است. انسان‌های موفق، با تمرین پذیرش تغییر و تقویت مهارت انعطاف‌پذیری خود، سعی می‌نمایند که حداکثر بهره را از موقعیت و تغییرات جدید، ببرند.
مؤلفه سوم: داشتن پشتکار و تلاش برای تغییر
پشتکار و اراده ویژگی‌هایی ذاتی نیستند که از روز اول زندگی همراهمان باشند؛ این نیروها نیاز به تقویت داشته و باید آن‌ها را در درونتان بسازید و شکل دهید. اراده و پشتکار نیروهایی هستند که در آستانه تغییرات، مشکلات و سختی‌ها هم شما را نسبت به هدف اولیه وفادار نگه می‌دارند و هم نوعی انرژی درونی که از ذهن سرچشمه می‌گیرد را به شما ارزانی می کنند.
شما هر چقدر هم باهوش باشید، هر چقدر هم کاری را دوست داشته باشید، هرچقدر محیط کاری خوب و موفقی داشته باشید، باز هم اگر میلی درونی برای ادامه‌ی مسیر نداشته باشید، در میانه‌ی میدان سختی‌ها دست از تلاش می‌کشید.
هر کاری ممکن است در شروع و یا در میانه‌ی مسیر، مشکل‌های به‌ظاهر حل نشدنی داشته باشد. این موقعیت‌ها مانند یک پالایه، آدم‌های موفق را از آدم‌های معمولی جدا می‌کند. در سختی‌ها نه استعداد، نه ضریب هوشی بالا، نه پول و نه هیچ‌چیز دیگری جز پشتکار و تلاش نمی‌تواند به کمکتان بیاید. در ضمن حرکت روی مدار نظم و تلاش باعث می‌شود که شما بتوانید برای تغییرات بزرگ در زندگی خود تلاش کنید و باپشتکار و اراده در مسیر تغییر قدم بگذارید.
۴ راهکار افزایش انعطاف‌پذیری برای تغییر
راهکار ۱: حضور دوباره در لحظه تغییر
یکی از عوامل مؤثر در تمرین مهارت انعطاف‌پذیری، این است که در هنگام اتفاق و یا تغییر جدید، خود را برای لحظاتی، کاملاً در دنیای دیگری تصور کنید، آنگاه با برگشت به وضعیت فعلی، پذیرش دنیای واقعی برای شما بسیار آسان‌تر می‌شود. در لحظه حضور مجدد خود در موقعیت فعلی، سعی کنید لحظاتی به محیط اطراف خود، مانند رنگ‌ها، صداها، ویژگی‌ها و مناظر، کاملاً توجه نمایید تا هر چه سریع‌تر بر موقعیت جدید مسلط شده و آن را بپذیرید.
راهکار ۲: توجه به احساسات و افکار خود
در جهت بهبود مهارت انعطاف‌پذیری خود سعی کنید احساسات، حالات و افکار خود را از دید یک مشاهده‌گر یا ناظر ببینید و بدون قضاوت در مورد واکنشتان نسبت به موقعیت جدید، اجازه دهید که احساسات و افکار شما بروز داده شوند.
راهکار ۳: تائید و تصدیق موقعیت جدید
مهم‌ترین مرحله تمرین پذیرش تغییر و انعطاف‌پذیری، تصدیق و یا تائید موقعیت جدید، هست. بهتر است موقعیت جدید و درک خود از آن موقعیت را بپذیرید.
همچنین، احساسات و افکار جدید خود درباره موقعیت جدید را نیز تائید کنید. تائید احساسات و افکار خود به معنای این نیست که شما به آن‌ها عمل می‌کنید و یا اینکه آن‌ها کاملاً درست هستند، بلکه به معنای این است که شما آن‌ها را می‌بینید و به آن‌ها توجه دارید.
راهکار ۴: پذیرش موقعیت جدید
آخرین مرحله از تمرین انعطاف‌پذیری، پذیرش تغییر است. پذیرش تغییر به این معنی است که شما موقعیت جدید را می‌پذیرید، حتی اگر آن موقعیت، ایده‌آل و انتظارات شمارا برآورده نکند.
خواندن دعای آرامش انجمن‌های دوازده‌قدمی برای پذیرش تغییرات زندگی و افزایش سازگاری و انعطاف‌پذیری نسبت به تغییرات می‌تواند بسیار امیدبخش و کمک‌کننده باشد. دعای آرامش: خداوندا آرامشی عطا فرما تا بپذیرم آنچه را که نمی‌توانم تغییر دهم و شهامتی که تغییر دهم آنچه را که می‌توانم و بینشی که تفاوت این دو را بدانم.»
درواقع، پذیرش یک موقعیت جدید به معنای تسلیم شدن نبوده و به معنای اعتماد به توانایی‌های خودتان، برای تسلط بر آن موقعیت هست. انعطاف‌پذیری یعنی کمی عقب‌تر بایستید و آنگاه با تفکر و توجه به موقعیت جدید، راه خود را به سمت تغییری کارآمد پیدا نمایید.
۳ راهکار افزایش تاب‌آوری
ممکن است بپرسید در تاب‌آوری دقیقه چه‌کاری باید انجام داد؟ درواقع فردی بامهارت تاب‌آوری، نگرش متفاوتی در مواجهه با تغییرات و شرایط سخت داشته و به‌جای تبدیل آن مشکل به یک غول دو سر، به خود و توانایی‌هایش توجه بیشتری می‌کند.تاب‌آورها ذهنشان را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کنند که بعد از هر موقعیت استرس‌زا به دنبال رشد خود هستند و هیچ‌گاه تسلیم آسیب‌های روانی که ممکن است پیش بیاید نمی‌شوند. حال سؤال اینجاست که چطور مهارت تاب‌آوری را افزایش دهیم؟
راهکار ۱: بالا بردن آگاهی
یکی از راهکارهای مناسب برای افزایش تاب‌آوری، افزایش آگاهی نسبت به این مسئله است که چرا شرایط غیرقابل‌پیش‌بینی و استرس‌زا شما را به هم می‌ریزد. از طرفی دیگر باید بفهمید که مغز شما مشکلات را چگونه تجزیه‌وتحلیل می‌کند.وقتی شما این نکات را متوجه شوید، بهتر می‌توانید در جهت بهبود اوضاع قدم بردارید.
راهکار ۲: داشتن نگرش مثبت نسبت به توانایی‌های خود
از دیگر شاخص‌های تاب‌آوری داشتن، اعتمادبه‌نفس و اعتماد به قابلیت‌های شخصی خود است؛ یعنی شما قبل از اینکه برای حل مسائل اقدام کنید بهتر است باور به توانایی‌هایتان را بالا ببرید، فرد باید به توانایی خود برای انجام آن باور داشته باشد.
راهکار ۳: تصمیم‌گیری و عمل قاطعانه
اگر جزء افرادی هستید که هنگام مواجهه با مشکلات منتظر می‌مانید تا خودشان حل شوند، این یعنی شما فردی تاب آور هستید. همچنین توانمندی برای اقدام و اعمال جسورانه در موقعیت‌های نامطلوب به‌منظور حل مسائل مختلف می‌تواند شاخصی از تاب‌آوری باشد. پس بهتر است تردید را کنار بگذارید تا هم درست تصمیم‌گیری کنید و هم قاطعانه در پی حل مشکلتان برآیید.
سخن آخر
در پایان لازم است بگوییم که برای ایجاد تغییر و قرار گرفتن در فرآیند آن باید ذهنیت خود را نسبت به آن تغییر عوض کرده و تغییر را شبیه به فرصتی برای بهتر شدن بینید. برای شروع کار بهتر است لیستی از دلایلی که نشان می دهد چرا شما به تغییر نیاز دارید را فراهم کنید و پس از آن نیز لیستی از ترس های ناشی از تغییر تهیه کنید. با نگاه به این لیست و بررسی همه جانبه ی آن می توانید با شجاعت و اعتماد به نفس بیشتری به سوی تغییرات گام بردارید.
