توهم و هذیان در اعتیاد به شیشه

همان گونه که در مقاله انواع مواد مخدر صنعتی گفتیم شیشه یا همان کریستال، یکی از پرمصرف‌ ترین مخدرهای صنعتی در میان معتادان بوده که عوارض وحشتناکی به همراه دارد. در ایران، شیشه بیشتر به صورت پودر و به وسیله پایپ های شیشه ای خاصی مصرف می شود که هزینه مصرف روزانه هر نفر بسیار ناچیز است. ارزان بودن، در دسترس بودن، مصرف آسان و بی بو و دود بودن شیشه باعث شده مصرف آن در ایران از رشد روز افزونی برخوردار باشد. مصرف شیشه علاوه‌ بر ایجاد مشکلات جسمانی باعث ایجاد جنون، بدبینی، توهم و هذیان در فرد مصرف کننده شده و به مرور زمان موجب تحلیل رفتن مغز انسان می‌شود.

افرادی که به مصرف شیشه روی آورده‌اند ممکن است در روزهای اول دچار توهم و هذیان نشوند؛ اما با شدت گرفتن مصرف و افزایش دُز مصرفی، معتادان به‌ تدریج شاهد بروز اتفاقاتی غیرواقعی می‌شوند. به دنبال آن، فرد مصرف‌کننده غرق در این افکار غیر واقعی شده تا جایی که دیگر شرایط واقعی برای او جذابیتی نداشته و اتفاقات غیرواقعی را جایگزین اتفاقات واقعی می‌کند.

تاثیر شیشه بر بدن

مصرف شیشه دو دسته اثرات کوتاه و بلند مدت بر بدن دارد. از اثرات کوتاه مدت مصرف شیشه می توان به افزایش دامنه توجه و کاهش خستگی، بی خوابی، افزایش فعالیت و تحرک، کاهش اشتها، احساس شادابی، سرخوشی، تهوع و استفراغ، اضطراب، تنش، بی نظمی در ضربان قلب و ضعف عضلانی نام برد و از اثرات بلند مدت مصرف شیشه می توان به وابستگی شدید، اعتیاد، بی نظمی، اختلال خلق، سوء ظن و بدگمانی، سکته مغزی، کاهش وزن، آسیبهای شدید کبدی، اثرات منفی بر دستگاه تناسلی، مشکلات دندانی، افزایش احتمال خود کشی و ابتلا به ایدز اشاره کرد.

مصرف شیشه و وجود آسیب پذیری روانی در فرد مصرف کننده

استفاده مکرر از شیشه موجب بروز تغییراتی در فعالیتهای شیمیایی مغز می شود و بسته به اینکه فرد مصرف کننده به چه میزان مستعد بروز اختلال روانی باشد آثار گوناگونی در او ایجاد می گردد. پژوهش های بسیاری نشان داده اند که افرادی که زمینه اختلالات روانی دارند حتی با یک بار مصرف شیشه، ممکن است دچار حالات روان پریشی بشوند. علاوه بر آن، تعداد دفعات مصرف و بالا رفتن مقدار مصرف شیشه نیز امکان بروز واکنشهای ناخواسته و اختلالات روانی را افزایش می دهد.

آثار روانی ناشی از مصرف شیشه

افرادی که به مصرف شیشه وابسته اند معمولاً واکنش هایی را به صورت حالاتی از خشم، پرخاشگری، سوءظن، بدبینی، افسردگی، بی تدبیری، عدم آرامش و … بروز می دهند. مصرف بلند مدت شیشه، رفتارهایی غیر طبیعی را در افراد ایجاد می کند که اطرافیان به راحتی می توانند این تغییرات رفتاری را تشخیص دهند. در واقع بغرنج ترین و حادترین مسئله در مصرف طولانی مدت شیشه بروز علائم روان پریشی، توهم و هذیان در افراد مصرف کننده است. این علائم روان پریشی خود را به شکل جدا شدن فرد از واقعیتها نشان می دهد.

فرد مصرف کننده معمولاً از رفتار و گفتار اطرافیان برداشتهای نادرستی کرده و هر حرکتی از طرف آنها برای او معنادار می شود. او از نگاه ها و یا گفته های عادی آنها برداشتی نادرست داشته و همواره احساس می کند منظور حرف ها یا نگاه های دیگران همواره به اوست. او همواره نسبت به دیگران بدبین و بدگمان بوده و فکر می کند همیشه بر علیه او توطئه ای در کار است. او بخاطر مصرف شیشه  همچنین ممکن است دچار توهمات مختلف و هذیان های گوناگون بشود که در ادامه به توضیح توهم و هذیان و انواع آنها می پردازیم.

توهم و هذیان در اعتیاد به شیشه

هذیان یا (DELUSION) چیست ؟

هذیان ها در واقع مشکلاتی هستند که در محتوای فکر فرد معتاد به شیشه بوجود می آیند و با انواع توهم ها متفاوت هستند. هذیان در اصل باور غلطی است که بر استنباط نادرست شخص از واقعیت بیرونی متکی بوده و علیرغم وجود شواهد یا مدارک عینی و آشکار، فرد معتاد همچنان بر درست بودن آن باور اصرار می ورزد. در واقع در هذیان یک باوری در ذهن فرد معتاد بوجود می آید که با هیچ منطقی جور در نمی آید و دیگران آن را برگرفته از تخیل فرد می دانند.

مثلاً همه ی ما خدا را قبول داریم و بنابراین باور به خدا نمی تواند هذیان باشد ولی اگر فردی بگوید که دیشب خدا به خانه ما آمد و با هم شام خوردیم و بعد کلی در مورد مسایل مختلف صحبت کردیم و … این همان تفکر هذیانی است که در آن فرد پریشان گویی دارد و مطالبی را عنوان می کند که خارج از فرهنگ و باور عمومی است. لازم به ذکر است که فرد هذیانی به تمام باورها و گفته هایی که می گوید باور و ایمان دارد و آن را عین واقعیت می داند‌.

5 نوع هذیان

1. هذیان خودبزرگ بینی

فرد در این هذیان که از انواع باورهای هذیانی است این باور غلط را دارد که توانمندی هایی دارد که هیچکس دیگر ندارد مثلاً او می گوید توانایی این را دارد که با تمامی حیوانات حرف بزند و بداند که آنها چه می گویند.

2. هذیان کنترل

شخص در این هذیان که از انواع توهم و هذیان است، باور دارد که توسط نیروهای خارجی تحت کنترل است مثلاً فرد معتاد به شیشه در این هذیان می گوید دائم توسط جاسوس های خارجی و داخلی مورد کنترل قرار می گیرد و اختیاری از خودش ندارد.

3. هذیان گزند و آسیب

فرد معتاد به شیشه که دارای هذیان گزند و آسیب است باوری دارد مبنی بر اینکه افرادی می خواهند او را نابود کنند. مثلاً فرد معتاد می گوید همه همسایه ها به خاطر اینکه به او حسودی می کنند خواهان آسیب رساندن به او هستند.

4. هذیان فقر

در هذیان فقر فرد معتاد باور دارد که هر چه سرمایه داشته، همه را از دست داده است. مثلاً فرد هذیانی می گوید که تمام پولهایش در بورس از دست داده در حالی که اصلاً او در بورس سرمایه گذاری نکرده است.

5. هذیان انتساب

فرد معتاد به شیشه در این نوع هذیان هر چیزی را به خودش نسبت می دهد مثلاً مجری تلویزیون در حال صحبت کردن در خصوص مسایل مختلف است ولی فرد هذیانی آن را به خودش نسبت می دهد و می گوید که در مورد او دارد صحبت می کند.

فرد معتادی که دچار عقاید هذیانی می شود ممکن است چند مورد از این هذیانها را با هم داشته باشد اما آنچه مهم است این است که دیگران نباید با بیمار هذیانی چالش کنند چون از این چالش نتیجه ای نخواهند گرفت. همچنین دیگران نباید حرف فرد را تائید و یا انکار کنند بلکه باید او را برای درمان به مراکز درمانی ببرند.

لازم به ذکر است هذیان هایی که در اثر مصرف شیشه بروز می کنند، می توانند انواع بسیار متفاوتی داشته باشند. اما شاید بتوان گفت شایع ترین آن ها، احساس خطر از جانب اطرافیان، احساس تحت تعقیب قرار گرفتن و خیانت همسر است.

 توهم  یا ( ILLUSION ) چیست؟

همانگونه که در ابتدای مقاله هم گفتیم افرادی که در دراز مدت شیشه مصرف می کنند به مرور زمان دچار توهم می شوند. توهم در واقع ادراک حسی کاذب در غیاب تحریک بیرونی مرتبط با اندام حسی مربوطه است. این یعنی فرد در غیاب یک محرک بیرونی دچار سوء تعبیر ادراکی می شود. مثلاً معتادی که شیشه مصرف کرده توهم می زند و می گوید که اشباحی را روی تنه درخت می بیند در حالی که آن مواردی که بیمار متوهم در خیال اش آنها را می بیند پوسته درخت است. انواع توهم های حسی

توهمات حسی، از جمله توهماتی هستند که بر اثر مصرف محرک هایی مانند شیشه ایجاد می شوند و به همین دلیل است که این نوع توهم ها مانند هذیان ها در بیشتر مواقع برای فرد کاملاً واقعی به نظر می رسند و فرد نمی تواند بین احساسات توهمی و احساسات واقعی خود تفکیکی قائل شود.

توهم بویایی

در توهم بویایی فرد متوهم این سوء تعبیر را دارد مثلاً غذایی که در حال خوردن آن است بوی شیطانی می دهد و این در حالی است که اطرافیان فرد معتقدند این فقط بوی همان غذاست که احساس می شود.

توهم چشایی

از دیگر انواع توهم می توان به توهم چشایی اشاره کرد. در توهم چشایی مثلاً فرد این توهم را دارد که آب اناری که می خورد در واقع مزه خون انسان ها را دارد.

توهم بینایی

در توهم بینایی فرد متوهم مثلاً لکه روی دیوار را به شکل سوسکی می بیند که در حال راه رفتن روی دیوار است.

توهم لامسه

در توهم لامسه فرد متوهم مثلاً این توهم را دارد که روی پوستش جانوران بسیار ریزی در حال حرکت هستند و او را اذیت می کنند.

توهم شنیداری

در توهم شنوایی که از انواع توهم است، فرد معتاد مثلاً این توهم را دارد که صداهایی ماورایی می شنود که دارند با او صحبت می کنند. یا از دریچه ی کولر صدای همسایه را می شنود در حالی که همسایه دارد درباره ی او حرف میزند.

درمان توهم و هذیان در مصرف شیشه

بروز توهم و هذیان از نشانه های اختلال شدید در عملکرد مغز هستند و در مواقع بروز هذیان، لازم است مصرف مواد محرک به سرعت قطع شود و بیمار مورد درمان قرار گیرد. چرا که تداوم وجود هذیان و توهم موجب افزایش آسیب به مغز می شود.

در بیشتر مواقع، بیمار توهمی یا هذیانی برای کنترل بهتر و ارائه خدمات پزشکی مناسب، نیاز دارد که در بیمارستان بستری شود. توهم و هذیان در تمامی بیماران وابسته به شیشه دیده نمی شود چرا که میزان حساسیت مغز بیماران مختلف نسبت به مصرف شیشه متفاوت است. بعضی از افراد حتی با یک بار مصرف شیشه دچار توهم یا هذیان می شوند، اما در برخی دیگر حتی با سال ها مصرف شیشه، این عارضه به وجود نمی آید.

عده بسیار محدودی نیز بعد از شروع به درمان در همان ابتدا به علت تغییر در مغز و کارکرد آن، در مسیر ترمیم خود دچار این عارضه می شوند. خوشبختانه درمان های بسیار قوی برای کنترل این عارضه وجود دارد. قطع مصرف شیشه حتی ظرف چند روز نیز می تواند این عارضه را کنترل نماید و در صورت ادامه پرهیز از مصرف شیشه، احتمال بازگشت این عارضه نزدیک به صفر خواهد بود.

نویسنده مقاله: محبوبه سعیدی راد