بسیاری از افراد سیگاری برای ترک سیگار به سراغ سیگارهای الکترونیکی یا ویپ می‌روند و آن را جایگزینی کم‌ضرر تصور می‌کنند. اما واقعیت این است که استفاده از سیگار الکترونیکی نه‌تنها راهکاری ایمن و مؤثر برای ترک سیگار نیست، بلکه می‌تواند وابستگی جدیدی ایجاد کند. در این مقاله به بررسی دقیق مزایا و معایب سیگارهای الکترونیکی و میزان اثربخشی آن‌ها در ترک سیگار خواهیم پرداخت.
سیگار الکترونیکی چیست؟
سیگار الکترونیکی یا ویپ (Vape) دستگاهی شارژی است که معمولاً ظاهری شبیه به سیگار یا حافظه USB دارد. این دستگاه حاوی مایعی با طعم‌های مختلف، از جمله میوه‌ای یا نعناعی است که در اثر حرارت به بخار تبدیل شده و توسط کاربر استنشاق می‌شود. ویپ‌ها در دو نوع نیکوتین‌دار و بدون نیکوتین عرضه می‌شوند.
برخلاف تصور رایج، نبود دود در این دستگاه به معنای بی‌ضرر بودن آن نیست. در واقع، برخی ویپ‌ها حاوی مقدار نیکوتینی معادل یا حتی بیشتر از سیگارهای معمولی هستند. نوع بدون نیکوتین نیز حاوی مواد شیمیایی است که می‌تواند به سلامت آسیب برساند.
مزایای سیگارهای الکترونیکی
هرچند سیگارهای الکترونیکی نمی‌توانند به‌طور کامل جایگزین سالمی برای سیگار باشند، اما نسبت به سیگارهای سنتی مزایایی دارند که برخی افراد را به استفاده از آن‌ها ترغیب می‌کند:
-
قابلیت تنظیم نیکوتین:
کاربران می‌توانند میزان نیکوتین موجود در مایع مصرفی را کاهش دهند و به‌مرور وابستگی خود را کنترل کنند. -
کاهش دود و بوی ناخوشایند:
ویپ‌ها دود تولید نمی‌کنند و در نتیجه بسیاری از ترکیبات سمی موجود در دود سیگار سنتی را نیز ندارند. همچنین، بوی حاصل از مصرف آن‌ها بسیار کمتر و ملایم‌تر است. -
استفاده آسان‌تر در مکان‌های عمومی:
به دلیل نبود دود و بوی تند، استفاده از سیگار الکترونیکی در برخی محیط‌های اجتماعی کمتر جلب توجه می‌کند.
معایب و خطرات مصرف سیگار الکترونیکی
در کنار مزایای ذکرشده، سیگارهای الکترونیکی با معایب و خطراتی همراه‌اند که آگاهی از آن‌ها ضروری است:
-
وابستگی به نیکوتین:
مصرف ویپ می‌تواند همانند سیگار منجر به اعتیاد شود. حتی نوع بدون نیکوتین نیز ممکن است به دلیل عادت رفتاری، وابستگی روانی ایجاد کند. -
احتمال انفجار باتری:
باتری‌های لیتیومی مورد استفاده در ویپ‌ها در صورت نقص فنی یا استفاده نادرست می‌توانند دچار انفجار شوند که خطراتی جدی در پی دارد. -
آسیب به سلامت جسمی:
تحقیقات نشان داده‌اند که بخار تولیدشده در ویپ‌ها – حتی نوع بدون نیکوتین – حاوی مواد شیمیایی مضری است که به ریه‌ها، سیستم تنفسی، قلب، رگ‌ها و حتی دهان و دندان آسیب می‌زند. -
جذب نوجوانان:
طعم‌های جذاب و تبلیغات فریبنده باعث شده نوجوانان زیادی به مصرف سیگار الکترونیکی روی آورند که این موضوع می‌تواند مسیر اعتیاد به نیکوتین و سیگار سنتی را هموار کند.
آیا ترک سیگار با ویپ مؤثر است؟
بر اساس نتایج یک مطالعه گسترده که تا فوریه ۲۰۲۴ انجام شده و شامل ۹۰ تحقیق بر روی ۲۴۰۴۴ فرد سیگاری بوده است، برخی یافته‌ها به شرح زیر است:
-
افراد بیشتری با استفاده از ویپ‌های نیکوتین‌دار نسبت به روش‌های جایگزین نیکوتین موفق به ترک سیگار شده‌اند.
-
هر دو نوع ویپ (با و بدون نیکوتین) نسبت به روش‌های مشاوره‌ای سنتی موفقیت بیشتری در ترک سیگار داشته‌اند.
-
از هر ۱۰۰ نفر، تنها ۷ تا ۱۰ نفر با استفاده از ویپ موفق به ترک کامل سیگار شده‌اند.
با این وجود، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از ویپ را به‌عنوان یک روش تأییدشده برای ترک سیگار نمی‌پذیرد.
عوارض رایج استفاده از ویپ هنگام ترک
در بسیاری از افراد که از ویپ برای ترک سیگار استفاده کرده‌اند، عوارضی مانند موارد زیر گزارش شده است:
-
تحریک گلو یا دهان
-
سردرد
-
حالت تهوع
-
سرفه
این علائم ممکن است با گذر زمان کاهش یابند، اما نشان‌دهنده بی‌ضرر نبودن این روش هستند. مهم‌ترین خطر همچنان وابستگی به نیکوتین است که احتمال اعتیاد مجدد یا حتی شدیدتر را افزایش می‌دهد.
توصیه‌هایی برای استفاده مسئولانه از ویپ در فرایند ترک
ویپ‌ها و پادها هر دو دستگاه‌هایی هستند که نیکوتین را به صورت بخار به بدن منتقل می‌کنند. تفاوت اصلی آن‌ها در اندازه، قدرت و حجم بخار است. پادها کوچک‌تر و کم‌دودتر هستند و به‌دلیل راحتی استفاده، در میان افرادی که تمایل به جلب توجه ندارند، محبوب‌ترند.
افرادی که از ویپ برای ترک استفاده می‌کنند، باید حتماً دوز نیکوتین را به‌صورت تدریجی کاهش دهند. این روند باید زیر نظر پزشک یا مشاور ترک اعتیاد صورت گیرد تا احتمال موفقیت افزایش یابد.
کلینیک ترجمه زندگی یکی از مراکز تخصصی در حوزه ترک اعتیاد است که با تیمی مجرب از مشاوران آماده ارائه خدمات تخصصی ترک سیگار می‌باشد. توصیه می‌شود پیش از هرگونه اقدام خودسرانه، از تجربیات این متخصصان بهره‌مند شوید.
جمع‌بندی
سیگار الکترونیکی ممکن است در نگاه اول جایگزینی بهتر از سیگار سنتی به نظر برسد، اما واقعیت این است که مصرف آن همچنان با خطراتی همراه است. مزایای کوتاه‌مدت آن نباید ما را از معایب بلندمدت و خطرات سلامتی‌اش غافل کند. اگر قصد ترک سیگار دارید، بهترین راه، مشورت با متخصصان و استفاده از روش‌های علمی و ایمن است. استفاده بدون آگاهی از ویپ می‌تواند شما را از چاله به چاه بیندازد.
