استفاده از داروهای گیاهی برای ترک سیگار یکی از روش‌هایی است که در طب سنتی به آن توجه شده است. البته باید تأکید کنیم که درمان اعتیاد و ترک سیگار یک فرایند پیچیده و چندبُعدی است و استفاده از گیاهان دارویی باید زیر نظر پزشک یا درمانگر متخصص انجام شود، چون مصرف خودسرانه می‌تواند خطرناک باشد.
ما در این مطلب به داروی گیاهی مؤثر در ترک سیگار می‌پردازیم و طرز تهیه دمنوش گیاهی برای ترک سیگار را به همراه نکات مهم شرح می‌دهیم. اگر از طرفداران داروهای گیاهی هستید در این مقاله همراه ما باشید.
معرفی گیاهان دارویی موثر در ترک سیگار
شاتره، گل ساعتی و سنبل الطیب سه داروی گیاهی مؤثر در ترک سیگار هستند. بجز این سه گیاه، گل گاوزبان، آویشن شیرازی، ریشه شیرین‌بیان، نعناع فلفلی، رزماری و علف چای نیز از داروهای گیاهی مناسب برای ترک سیگار هستند که موجب آرامش روانی، سم‌زدایی بدن، کاهش هوس و میل به سیگار و تقویت تنفس و ریه می‌گردند.
عرق شاتره: پاکسازی خون و کاهش میل به سیگار
عرق شاتره بیشتر به خاطر خواص سم‌زدایی کبد، پاکسازی خون، آرام‌بخشی ملایم و بهبود سیستم گوارشی شناخته می‌شود. در طب سنتی ایران، شاتره را به عنوان یکی از گیاهان “مصفی خون” (پاک‌کننده خون) می‌شناسند.
اما باید بدانید که شاتره به تنهایی ترک سیگار را تضمین نمی‌کند و می‌تواند در کنار بهترین روش ترک سیگار مفید باشد. ترک سیگار بیشتر به کاهش وابستگی روانی و جسمی به نیکوتین نیاز دارد. عرق شاتره که یک عرق گیاهی برای ترک سیگار است می‌تواند به عنوان یک کمک‌کننده جانبی در کنار روش‌های اصلی ترک (مثل رفتاردرمانی، جایگزین‌های نیکوتین یا تکنیک‌های تنفسی) مفید باشد.
خواص درمانی عرق شاتره
در مورد ترک سیگار، شاتره می‌تواند به صورت غیرمستقیم کمک کند:
- کاهش تحریکات عصبی خفیف: که در ترک سیگار شایع است.
- بهبود عملکرد کبد: که در اثر مصرف نیکوتین آسیب می‌بیند.
- سم‌زدایی کلی: کمک به بدن برای دفع سریع‌تر باقی‌مانده سموم.
نحوه مصرف و احتیاط‌های لازم
روزی ۲ بار (صبح و عصر)، یک استکان عرق شاتره خالص یا مخلوط با آب میل شود. بهتر است همراه با کمی عرق کاسنی مصرف شود تا پاکسازی کبد قوی‌تر شود.
توجه داشته باشید اگر فشار خون پایین دارید یا داروی خاص مصرف می‌کنید، حتماً قبل از مصرف منظم شاتره با پزشک مشورت کنید. همچنین مصرف زیاد یا طولانی‌مدت شاتره می‌تواند باعث افت فشار خون یا ضعف شود؛ بنابراین جانب احتیاط را رعایت کنید.
سنبل الطیب: آرامش‌بخش طبیعی
سنبل‌الطیب هم یکی از گیاهان بسیار مؤثر برای کمک به ترک سیگار است. این گیاه در کنترل استرس، اضطراب و بی‌خوابی که در دوره ترک خیلی رایج هستند بسیار مفید است. سنبل الطیب اگر در کنار ورزش برای ترک سیگار مصرف شود نتیجه بهتری دارد.
خواص درمانی
خواص درمانی سنبل الطیب عبارتند از:
- کاهش اضطراب و تنش عصبی که بعد از ترک نیکوتین بروز می‌کند،
- آرام‌سازی سیستم عصبی و کمک به خواب بهتر،
- کاهش تحریک‌پذیری و عصبانیت ناشی از ترک سیگار.
یعنی سنبل‌الطیب مستقیماً اعتیاد به نیکوتین را از بین نمی‌برد، اما علائمی که باعث شکست در ترک می‌شود مثل بی‌قراری، بی‌خوابی و استرس زیاد را کاهش می‌دهد و این شانس موفقیت ترک را خیلی زیاد می‌کند.
روش های مصرف و احتیاط‌های لازم
سنبل الطیب را می‌توان به دو روش دمنوش و عرق مصرف کرد:
- طرز مصرف دمنوش سنبل الطیب:
۱ قاشق مرباخوری ریشه خشک سنبل‌الطیب را در یک لیوان آب جوش ۱۰-۱۵ دقیقه دم کنید و شب قبل از خواب بهترین دمنوش گیاهی برای ترک سیگار را بنوشید.
- طرز مصرف عرق سنبل‌الطیب:
یک استکان کوچک شب‌ها قبل از خواب کافی است.
توجه داشته باشید که سنبل‌الطیب اثر آرام‌بخش قوی دارد؛ پس در طول روز بهتر است زیاد مصرف نشود. از طرفی مصرف طولانی‌مدت یا دوز بالا ممکن است باعث خواب‌آلودگی شدید یا کندی واکنش‌های ذهنی شود؛ بنابراین بهتر است حداکثر برای ۲-۴ هفته به صورت مستمر مصرف شود، نه بیشتر.
گل ساعتی: بهبود خواب و کاهش اضطراب
گل ساعتی هم یکی از گیاهان خیلی معروف برای کمک به ترک سیگار و سایر وابستگی‌های عصبی است. بسیاری گل ساعتی را به عنوان بهترین داروی گیاهی ترک سیگار می‌شناسند. در طب سنتی غربی مثل طب گیاهی آمریکا، گل ساعتی را زیاد برای ترک اعتیاد به نیکوتین، الکل و حتی داروهای آرام‌بخش استفاده می‌کنند.
خواص درمانی
گل ساعتی خواص بی‌نظیری دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش اضطراب و استرس ناشی از ترک نیکوتین،
- کمک به خواب بهتر (چون یکی از مشکلات ترک سیگار بی‌خوابی است)،
- آرام‌بخشی طبیعی بدون وابستگی یا خواب‌آلودگی شدید مثل داروهای شیمیایی.
- کاهش میل شدید به مصرف سیگار (در بعضی تحقیقات نشان داده شده که می‌تواند میل روانی به نیکوتین را کمتر کند).
روش های مصرف و احتیاط‌های لازم
گل ساعتی نیز مانند سنبل الطیب به دو روش دمنوش و عرق قابل مصرف است:
- طرز مصرف دمنوش گل ساعتی:
۱ قاشق غذاخوری گل خشک‌شده گل ساعتی را در یک لیوان آب جوش ۱۰-۱۵ دقیقه دم کنید. شما می‌توانید این دمنوش را ۲ بار در روز، ظهر و شب قبل خواب، مصرف کنید.
- طرز مصرف عرق گل ساعتی:
روزی ۲-۳ بار در زمان‌هایی که احساس استرس یا ولع به سیگار دارید یک استکان کوچک میل کنید.
هرچند که گل ساعتی خواص بسیار زیادی دارد اما دوز بالا می‌تواند خواب‌آلودگی ایجاد کند، پس اگر قرار است کار حساسی مانند رانندگی انجام دهید مراقب باشید. همچنین اگر داروهای آرام‌بخش، ضدافسردگی یا خواب‌آور مصرف می‌کنید، باید با پزشک مشورت کنید و تحت نظر او گل ساعتی را مصرف کنید. مصرف خیلی طولانی این گیاه نیز توصیه نمی‌شود و مصرف کوتاه‌مدت (۲ تا ۴ هفته) مناسب است.
ترکیب گیاهان دارویی: دمنوش‌های موثر در ترک سیگار
دمنوش‌های مفید برای ترک سیگار را به همراه نکات مصرف آن‌ها در قالب یک جدول تشریح می‌کنیم. در نظر دشته باشید که مصرف این دمنوش‌ها موجب شادابی ظاهری صورت و تغییرات چهره بعد از ترک سیگار نیز می‌شوند که بسیار مفید است.
داروهای گیاهی مؤثر در ترک سیگار
| نام گیاه دارویی | کاربرد اصلی در ترک سیگار | بهترین زمان مصرف | نکات احتیاطی |
| سنبل الطیب | آرام‌بخش قوی، کمک به خواب، کاهش اضطراب | شب قبل خواب | مصرف زیاد باعث خواب‌آلودگی و کندی ذهن می‌شود؛ طولانی‌مدت استفاده نشود. |
| گل ساعتی | کاهش اضطراب، کنترل ولع به نیکوتین، کمک به خواب | عصر یا شب | در مصرف همزمان با داروهای آرام‌بخش یا خواب‌آور احتیاط شود. |
| شاتره | سم‌زدایی خون و کبد، کاهش تحریکات عصبی | صبح یا عصر | ممکن است فشار خون را کمی پایین بیاورد؛ دقت در افرادی با فشار خون پایین. |
| گل گاوزبان | آرامش‌بخش، بهبود خلق و خو، کاهش استرس | عصر یا شب | مصرف طولانی‌مدت یا زیاد می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود. |
| آویشن شیرازی | پاکسازی ریه، ضدسرفه و ضدعفونت تنفسی | صبح یا عصر | در دوران بارداری با احتیاط مصرف شود. |
| ریشه شیرین بیان | تقویت سیستم تنفسی، حمایت از غدد فوق کلیوی | صبح یا عصر | در افراد با فشار خون بالا یا ناراحتی قلبی محدود شود. |
| نعناع فلفلی | کاهش وسوسه سیگار، تقویت تنفس | هر زمان (بخصوص هنگام ولع سیگار) | مصرف زیاد ممکن است باعث تحریک معده شود. |
| رزماری | بهبود گردش خون، کاهش خستگی ناشی از ترک | صبح یا ظهر | دوز زیاد می‌تواند فشار خون را بالا ببرد. |
نکات مهم در مصرف داروهای گیاهی برای ترک سیگار
مصرف داروهای گیاهی برای ترک سیگار باید با رعایت نکات خاصی باشد، چون استفاده نادرست می‌تواند بی‌فایده یا حتی مضر شود.
انتخاب گیاه مناسب
هر گیاه دارویی خاصیت خودش را دارد: بعضی‌ها مثل سنبل‌الطیب آرام‌بخش‌اند، بعضی‌ها مثل شاتره خاصیت سم‌زدایی دارند و بعضی‌ها مثل گل ساعتی ضدافسردگی خفیف هستند. بنابراین باید گیاه را بر اساس نیاز بدنتان (مثلاً اضطراب زیاد، وسوسه زیاد، سرفه زیاد) انتخاب کنید.
رعایت دوز مصرفی
زیاده‌روی در مصرف گیاهان دارویی می‌تواند باعث مسمومیت، خواب‌آلودگی زیاد، افت فشار خون یا اختلال در گوارش شود. همیشه مصرف گیاهان دارویی را با دوز کم شروع کنید و در صورت نیاز به تدریج افزایش بدهید.
زمان‌بندی درست
گیاهان آرام‌بخش مثل سنبل‌الطیب یا گل ساعتی بهتر است شب‌ها مصرف شوند، در مقابل بهترین زمان مصرف گیاهان پاک‌کننده ریه مثل آویشن صبح‌ها یا عصرهاست.
عدم مصرف طولانی بدون وقفه
داروهای گیاهی نباید مدت خیلی طولانی (بیشتر از ۴-۶ هفته پشت سر هم) مصرف شوند و بهتر است که دوره‌هایی را برای استراحت بدن در نظر داشته باشید و بعد از هر ۳ هفته مصرف، ۱ هفته مصرف را قطع کنید.
مشورت با پزشک در موارد خاص
اگر داروهایی مثل ضدافسردگی، ضداضطراب، داروهای قلبی یا فشار خون مصرف می‌کنید، قبل از مصرف گیاهان دارویی حتماً با پزشک مشورت کنید؛ زیرا بعضی گیاهان مثل سنبل‌الطیب، گل ساعتی یا شیرین بیان با داروهای شیمیایی تداخل دارند. به طور کلی مشورت با پزشک در هر مرحله از ترک ضروری است حتی اگر بهترین داروی ترک سیگار را در اختیار داشته باشید.
ترکیب درست گیاهان
همه گیاهان با هم قابل ترکیب نیستند. مثلاً بعضی گیاهان آرام‌بخش وقتی با هم ترکیب شوند اثر خواب‌آوری شدیدی دارند که ممکن است خطرناک شود؛ بنابراین بهتر است از ترکیب‌های شناخته‌شده و مطمئن استفاده کنید.
توجه به کیفیت داروی گیاهی
داروی گیاهی باید تازه، بدون کپک و بدون مواد افزودنی باشد. پس اگر می‌خواهید داروی گیاهی مؤثر در ترک سیگار تهیه کنید حتما به سراغ اعطاری‌های معتبر یا برندهای شناخته شده بروید.
صبوری در روند درمان
داروهای گیاهی معمولاً آهسته‌تر از داروهای شیمیایی اثر می‌کنند، ولی اثرشان عمیق‌تر و ماندگارتر است. از این رو داروهای گیاهی باید حداقل ۲ تا ۴ هفته منظم مصرف شوند تا نتیجه آن‌ها مشهود باشد.
اصلاح تغذیه همزمان با مصرف گیاهان
رژیم غذایی سالم از قبیل میوه‌ها، سبزیجات و آب کافی تأثیر داروهای گیاهی و دمنوش ترک سیگار را چند برابر می‌کند و روند ترک را آسان‌تر می‌سازد؛ بنابراین رژیم غذایی سالم را نادیده نگیرید و سبک غذایی خود را اصلاح کنید.
عدم توقع معجزه از گیاهان به تنهایی
توجه داشته باشید که داروهای گیاهی کمک‌کننده هستند، نه معجزه‌کننده؛ بنابراین همراهشان باید اراده، مدیریت استرس، حمایت خانوادگی یا روان‌درمانی هم داشته باشید. دانستن فواید ترک سیگار می‌تواند اراده کافی برای استمرار در مسیر ترک را به شما بدهد.
سخن پایانی
داروهای گیاهی می‌توانند مانند یک مکمل در ترک سیگار کمک‌کننده باشند؛ اما نمی‌توان انتظار داشت که اثر معجزه‌آسایی داشته باشند و به تنهایی فرد را از داروهای شیمیایی و درمان‌های پزشکی بی‌نیاز سازند. بنابراین به داروهای گیاهی تنها به چشم یک کمک‌کننده و تسکین‌دهنده نگاه کنید و حتما زیر نظر پزشک به مصرف آن‌ها بپردازید.
ما در این مقاله به داروی گیاهی ترک سیگار و طرز تهیه دمنوش گیاهی برای ترک سیگار پرداختیم. امیدواریم شما نیز بتوانید از نکات ذکر شده در این مقاله نهایت استفاده را ببرید.
