با وجود فواید زیادی که ترک سیگار می‌تواند بر روی سلامت جسمی و روانی داشته باشد؛ اما ترک آن نیز با علائم و عوارضی همراه است که باید مدیریت شود. به ویژه عوارض ترک ناگهانی سیگار همچون تحریک‌پذیری، سردرد و خستگی مفرط ممکن است فرد سیگاری را مجبور کنند که بار دیگر برای رفع این علائم به سوی سیگار بازگردد.
علائم و عوارض شایع ترک سیگار
پس از ترک سیگار بدن افراد به سرعت وارد فرآیند بهبودی می‌شود و ظرف مدت چند ماه بدن فرد از نیکوتین پاک شده و سیستم ایمنی بازیابی می‌گردد. چنانچه فرد بتواند علائم ترک سیگار را مدیریت کند به زودی خواهد توانست ریشه بسیاری از بیماری‌ها را که در نتیجه اعتیاد به سیگار در بدن او شکل گرفته و یا قرار است شکل بگیرد، نابود کند.
علائم و نشانه‌های ترک سیگار به گونه‌ای است که برخی از افراد احساس می‌کنند به آنفولانزا مبتلا شده‌اند و دلیل این موضوع، تاثیرگذاری شدید سیگار بر تمام سیستم‌های بدن انسان است. از آنجا که تمام سیستم‌های بدن به نیکوتین سیگار وابسته می‌شوند پس از ترک سیگار فرد باید مدت زمانی را مدیریت کند تا عوارض جانبی ناشی از ترک بهبود پیدا کنند.
مهمترین عوارض ترک سیگار به شرح زیر هستند:
- سردرد و حالت تهوع به دلیل خروج نیکوتین از بدن؛
- احساس گزگز در دست‌ها و پاها به دلیل بهبود یافتن گردش خون؛
- گلو درد و سرفه به دلیل پاکسازی مخاط ریه‌ها؛
- افزایش اشتها که ممکن است منجر به افزایش وزن شود؛
- خشک شدن دهان به دلیل اضطراب فرآیند ترک سیگار؛
- اختلال تمرکز؛
- بی‌خوابی، افسردگی و اضطراب؛
- یبوست به دلیل کاهش مصرف نیکوتین؛
- تغییرات خلقی؛ عصبانیت و تحریک‌پذیری سریع؛
- احساس ولع شدید نسبت به نیکوتین به ویژه ۲ تا ۴ هفته بعد از ترک اعتیاد؛
- درد قلب ممکن است در برخی از افراد پس از ترک سیگار مشاهده شود. این افراد احساس تپش قلب شدید و تیر کشیدن در سمت چپ بدن را احساس می‌کنند که در صورت تجربه این علائم توصیه می‌شود توسط متخصص معاینه شوند.
عوارض ترک سیگار در روزهای اول
در روزهای اول پس از ترک سیگار، بدن با عوارض و علائمی مواجه است که می‌توانند اراده فرد را تحت تاثیر قرار داده و سبب بازگشت او به سمت این ماده اعتیادآور بشوند. این افراد معمولا با سردرد، خستگی، سوزش معده و افزایش اشتها روبرو می‌شوند. همچنین در روزهای نخست ممکن است عوارض روانی از قبیل اختلال در خواب، افسردگی، اضطراب و ترس رخ دهد که این عوامل موقتی بوده و به مرور زمان کاهش خواهند یافت.
مدت زمان عوارض ترک سیگار
مدت زمان عوارض ترک سیگار بستگی به میزان مصرف و مدت زمانی دارد که فرد به سیگار اعتیاد داشته است. به طور کلی علائم حذف نیکوتین از بدن طی ۳ تا ۷ روز نخست پس از ترک به اوج خود رسیده و پس از آن به تدریج طی مدت زمان یک ماه یا بیشتر فروکش خواهد کرد.
مزایای فیزیکی ترک سیگار از قبیل بهبود گردش خون بلافاصله در مدت زمان اندکی پس از ترک آغاز شده و به مرور زمان بدن بهبود پیدا می‌کند. هرچه فرد بتواند مدت زمان طولانی‌تری را بدون سیگار بگذراند، بدن او بهبودی بیشتری را تجربه کرده و آسیب‌های ناشی از اعتیاد از بین خواهند رفت. پس از گذشت ۲۱ روز، بدن به طور کامل از نیکوتین پاکسازی شده و علائم ترک سیگار به صورت کامل ناپدید خواهند شد.
به طور کلی می‌توان گفت که عوارض ترک سیگار و مدت زمان آنها در سه مرحله رخ می‌دهند:
مرحله نخست ۲۴ تا ۷۲ ساعت اول است
در این مرحله پاکسازی بدن از نیکوتین آغاز شده و علائم مبنی بر ترک سیگار شروع می‌شود. این علائم شامل سردرد، تغییرات خلق و خو، بی‌خوابی، اضطراب، خستگی و افزایش اشتها خواهند بود و طی چند روز برطرف خواهند شد.
مرحله دوم 72 ساعت تا 2 هفته پس از ترک سیگار است
مرحله دوم از ۷۲ ساعت پس از ترک سیگار آغاز شده و تا دو هفته ادامه پیدا می‌کند. در این مرحله علائم ترک به تدریج کاهش یافته اما امکان دارد عوارضی همچون افزایش اشتها، اضطراب و تحریک‌پذیری ادامه داشته باشند. در این مرحله پشتیبانی از فردی که در حال ترک است بسیار اهمیت دارد.
مرحله سوم از دو هفته تا سه ماه پس از ترک است
مرحله سوم از دو هفته بعد از ترک آغاز شده تا ۳ ماه پس از قطع سیگار ادامه پیدا می‌کند. در این مرحله علائم ترک به طور کامل کاهش یافته و از بین می‌روند و فرد می‌تواند فواید ترک نیکوتین را بر روی بدن خود احساس کند.
به طور کلی می‌توان گفت بیشتر علائم و عوارض در حدود سه ماه از بین خواهند رفت؛ اما برخی از آنها همچون افزایش اشتها و افزایش وزن ممکن است به دلیل تفاوت‌های فردی و تغییرات سیستم متابولیک بدن مدت زمان بیشتری ادامه داشته باشند. در این مرحله توجه به تغذیه منظم و سالم و همچنین تمرینات فیزیکی و ورزش بسیار اهمیت دارد.
مدیریت عوارض ترک سیگار
عوارض ترک به دو دسته عوارض جسمی و روانی تقسیم می‌شوند که مدیریت آنها در دوران ترک می‌تواند بر نتیجه نهایی تاثیر زیادی داشته باشد. با کاهش تدریجی مصرف سیگار، افراد عوارض جسمی و روانی خفیف‌تری را تجربه خواهند کرد؛ اما عوارض ترک ناگهانی سیگار می‌تواند اراده فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
مدیریت عوارض جسمی ترک سیگار
برای مدیریت عوارض جسمی ناشی از ترک اقدامات زیر را انجام دهید:
- استراحت می‌تواند فرد را از فشارهای اضافی رها کند؛
- رژیم غذایی مناسب؛
- ورزش و تحرک بدنی؛
- استفاده از روش‌های جایگزین نیکوتین که به کاهش علائم ترک کمک می‌کنند. برخی از این روش‌ها شامل چسب ، آدامس و اسپری نیکوتین هستند؛
- استفاده از آدامس بدون نیکوتین می‌تواند در کاهش تمایل افراد نسبت به سیگار تاثیرگذار باشد.
مدیریت عوارض روانی ترک سیگار
بسیاری از مواقع عوارض روانی بیشتر از عوارض جسمی هستند و می‌توانند اراده فرد را مختل کنند و او را در تصمیم‌گیری نسبت به ادامه فرآیند ترک دچار تردید نمایند. برای مدیریت عوارض روانی اقدامات زیر موثر خواهند بود:
- شرکت در جلسه‌های ترک سیگار؛
- حمایت از سمت دوستان و خانواده و انگیزه دادن از طرف آنها؛
- استفاده از داروهای ترک سیگار مانند ریتالیزین که به کاهش علائمی همچون تحریک‌پذیری و بی‌خوابی کمک می‌کنند.
عوامل موثر بر شدت عوارض ترک سیگار
عوامل متعددی وجود دارند که بر عوارض ترک و شدت آنها تاثیرگذار هستند. برخی از این عوامل عبارتند از:
شدت اعتیاد به سیگار و نیکوتین
هرچه شدت اعتیاد فرد به سیگار و نیکوتین بیشتر باشد، علائم ترک سیگار نیز در او طولانی‌تر و شدیدتر خواهد بود. ماده اعتیادآور نیکوتین به سیستم عصبی مرکزی متصل شده و با ورود به بدن احساس آرامش و لذت تولید می‌کند. با گذر زمان بدن افراد سیگاری به نیکوتین عادت کرده و برای عملکرد طبیعی خود به آن وابسته می‌شود؛ به همین دلیل این مسئله در زمان ترک سیگار می‌تواند منجر به علائمی همچون بی‌خوابی، سردرد، اضطراب، سرگیجه و … گردد.
مدت زمانی که فرد به سیگار اعتیاد داشته است
هرچه مدت زمان اعتیاد فرد به سیگار و نیکوتین بیشتر باشد، عوارض ترک در او شدیدتر و طولانی‌تر خواهد بود.
سن
سن افراد نیز در شدت علائم ترک سیگار تاثیرگذار است. هرچه سن فرد بالاتر باشد علائم شدیدتری را تجربه خواهد کرد.
وضعیت سلامت عمومی بدن
افرادی که وضعیت سلامت عمومی بدن آنها ضعیف‌تر است علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند و بدن آنها در برابر تغییرات استرس‌زا آسیب‌پذیری بیشتری دارد.
عوامل روانی
عوامل روانی مانند افسردگی، اضطراب و استرس نیز می‌توانند بر عوارض ترک و شدت آن تاثیرگذار باشند.
سخن پایانی
ترک سیگار کار دشواری است ولی دریافت حمایت از دوستان و خانواده و همچنین مشورت با روانشناس می‌تواند این فرآیند پیچیده را آسان‌تر کند. به ویژه افرادی که در سن بالا تصمیم به ترک سیگار می‌گیرند لازم است این کار را زیر نظر متخصص سلامت انجام دهند؛ در غیر این صورت با عوارضی همچون سوءتغذیه، ضعف و خستگی مفرط و مشکلات شناختی مواجه خواهند شد.
اگر اعتیاد شما به سیگار شدید است و مدت زمان زیادی از آن استفاده کرده‌اید، بهتر است برای ترک به کلینیک ترجمه زندگی مراجعه کرده و از خدمات مشاوره متخصصان این مرکز کمک بگیرید.
کلینیک ترجمه زندگی با ارائه بهترین خدمات مشاوره در این مسیر همراه شماست. برای ارتباط با مشاوران از راه‌های ارتباطی ذکر شده در قسمت تماس با اقدام نمایید
