ترک سیگار یکی از دغدغه‌های افراد سیگاری و چالش برانگیزترین تصمیم برای آن‌هاست. بسیاری از افراد سیگاری تنها طبق یک عادت نادرست به سیگار کشیدن خود ادامه می‌دهند و خبر از عوارض جدی آن ندارند!
ما در این مطلب تلاش می‌کنیم تا از فواید ترک سیگار برای بدن صحبت کنیم و به افراد سیگاری این نوید را بدهیم که با ترک سیگار هدیه ارزشمندی به نام سلامتی را به خود و اطرافیانشان خواهند بخشید. اگر مشتاق هستید تا از فواید ترک سیگار از روز اول بدانید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
چرا ترک سیگار ضروری است؟
ترك سيگار و به طور کلی ترک دخانیات به دلیل تأثيرات گسترده‌اي که بر سلامت فرد و اطرافيان دارد بسیار ضروری است. از دلایل مهم ضرورت ترک سیگار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سيگار كشيدن ريسك سكته قلبي، سكته مغزي و فشار خون بالا را به شدت افزايش مي‌دهد.
- سيگار يكي از عوامل اصلي ابتلا به سرطان‌هاي مختلف، مخصوصاً سرطان ريه، گلو، حنجره و مثانه است.
- هرچه زودتر سیگار ترك شود، بدن فرصت بيشتري براي ترميم خود دارد.
- سيگار باعث آسيب به ريه‌ها، تنگي نفس و بيماري‌هايي مثل آمفيزم و برونشيت مزمن مي‌شود.
- دود سيگار براي اطرافيان به خصوص كودكان و زنان باردار خطرناك است.
- با ترك سيگار، گردش خون و اكسيژن‌رساني بهتر مي‌شود وکیفیت خواب و انرژي روزانه بالا مي‌رود.
- ترك سیگار باعث صرفه‌جويي قابل توجه در هزينه‌هاي روزمره و درماني مي‌شود.
به طور کلی فواید ترک سیگار شامل سه بخش فواید فوری، فواید میان‌مدت و فواید بلندمدت است که در ادامه به طور کامل‌تر به آن‌ها می‌پردازیم.
فواید فوری ترک سیگار
زمانی که سیگار را ترک می‌کنید بلافاصله اثرات مثبت آن بروز می‌کند. این فواید که با نام فواید فوری ترک سیگار شناخته می‌شوند حتی در همان ساعت‌های اول بعد از آخرین نخ سیگار خود را نشان می‌دهند و می‌توانند فرد سیگاری را برای استمرار در ترک تشویق کنند.
کاهش فشار خون و ضربان قلب
به طور قطع ترك سيگار تأثير مستقيم و سریعی بر فشار خون و ضربان قلب دارد. درست بعد از 20 دقیقه از آخرین نخ سیگار ضربان قلب و فشار خون کاهش می‌یابد و به سطح طبيعي‌تر نزديك مي‌شود. همچنین به دلیل خروج نیکوتین از بدن که باعث انقباض عروق می‌گردد گردش خون بهبود می‌یابد.
بعد از 24 ساعت از آخرین نخ سیگار، خطر حمله قلبي كاهش می‌یابد و در چند هفته تا چند ماه بعد، فشار خون سيستوليك و دياستوليك (فشار خون بالا و پايين) به شكل پايدارتري كاهش پيدا مي‌كند.
افزایش سطح اکسیژن خون
يكي از فوايد ترک سيگار از روز اول افزايش سطح اكسيژن خون است كه هم بر سلامت عمومي و هم انرژي روزانه تأثير مي‌گذارد.
مونوكسيد كربن گازي سمي است كه در دود سيگار وجود دارد و جاي اكسيژن را در گلبول‌هاي قرمز مي‌گيرد، در نتيجه اكسيژن‌رساني به بافت‌ها كم مي‌شود. وقتي سیگار ترک می‌شود، سطح مونوكسيد كربن سريعاً پايين می‌آید و اكسيژن‌رساني به بدن بهتر انجام می‌گیرد؛ بنابراین در عرض 8 ساعت پس از ترك سیگار سطح اکسیژن خون افزایش می‌یابد و ميزان مونوكسيد كربن در خون كاهش پيدا مي‌كند.
در 24 تا 48 ساعت بعد از ترك سیگار، سطح اكسيژن در خون به حد طبيعي بازمی‌گردد، بافت‌ها و اندام‌ها مثل مغز و قلب شروع به دريافت اكسيژن كافي مي‌كنند و نتایجی مانند افزايش انرژي و كاهش خستگي، بهبود تمركز و كاركرد ذهني، كمتر شدن تنگي نفس مخصوصاً در زمان فعاليت يا ورزش و تقويت ترميم بافت‌ها و سيستم ايمني بدن اتفاق می‌افتند.
فواید میان‌مدت ترک سیگار
حال به فواید میان‌مدت ترک سیگار می‌پردازیم:
بهبود عملکرد ریه
بهبود عملكرد ريه يكي از مهم‌ترين فوايد ترك سيگار است؛ چراکه سيگار مستقيما به بافت ريه آسيب مي‌رساند. بعد از ترك، بدن شروع به بازسازي می‌کند و ريه‌ها كم‌كم ترمیم می‌شوند.
در عرض چند روز تا چند هفته سينه احساس سبك‌تری دارد و سرفه كاهش می‌یابد. مژك‌هاي تنفسي (موهاي ريز در ريه) كه با دود سيگار فلج شده بودند، شروع به بازسازي مي‌كنند و خلط، آلودگي و ميكروب‌ها را از ريه خارج مي‌سازند.
1 تا 3 ماه پس از ترك عملكرد ريه تا 30% بهبود می‌یابد، تنفس راحت‌تر مي‌شود و تنگي نفس كاهش پيدا می‌کند.
9 ماه تا 1 سال بعد از ترک، ريه‌ها كاملاً پاكسازي می‌شوند، سرفه مزمن، خس‌خس سينه و مشكلات تنفسي به طرز قابل توجهي كم مي‌شوند يا كاملاً از بين مي‌روند.
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی
قطعاً، كاهش خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي يكي از مهم‌ترين فوايد ترك دخانیات است. در عرض 2 تا 3 ماه بعد از ترک سیگار، گردش خون به شكل محسوسي بهتر مي‌شود، عملكرد قلب و عروق تقويت مي‌گردد و ديواره رگ‌ها انعطاف‌پذيرتر و كم‌التهاب‌تر مي‌شوند.
1 سال پس از ترك نیز خطر بيماري عروق كرونر (تنگي رگ‌هاي قلب) تا حدود 50% کاهش می‌یابد.
افزایش انرژی و کاهش خستگی
ترك سيگار تأثير مستقيم و قابل‌توجهی بر افزايش انرژي و كاهش احساس خستگي دارد. وقتي بدن از وابستگي به نيكوتين رها می‌شود، فرد به شكل چشمگيري احساس سبکی می‌کند. دلیل این امر افزايش سطح اكسيژن خون است.
سيگار باعث مي‌شود اكسيژن كمتري به اندام‌ها و عضلات برسد؛ بنابراین وقتي سیگار ترك مي‌شود، اكسيژن‌رساني بهبود پيدا مي‌كند و در نتيجه:
- سلول‌ها بهتر كار مي‌كنند،
- احساس خستگي كمتر مي‌شود،
- سطح انرژي بالاتر مي‌رود،
- گردش خون بهبود می‌یابد:
- مواد مغذي و اكسيژن سريع‌تر به بافت‌ها مي‌رسد،
- خواب عميق‌تر و باكيفيت‌تر مي‌شود،
- احساس شادابي در طول روز و كاهش خواب‌آلودگي.
- انگيزه براي فعاليت بدني افزایش می‌یابد.
فواید بلندمدت ترک سیگار
بعد از مرور فواید کوتاه‌مدت و میان‌مدت به فواید بلندمدت ترک سیگار می‌رسیم:
کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه
كاهش خطر ابتلا به سرطان ريه يكي از مهم‌ترين و حياتي‌ترين فوايد ترك دخانیات است. سيگار كشيدن عامل اصلي حدود 85 تا 90 درصد موارد سرطان ريه در دنياست، و ترك آن مي‌تواند تأثير بزرگي در كاهش اين ريسك داشته باشد.
چگونه ترك سيگار خطر سرطان ريه را كاهش مي‌دهد؟
دود سيگار حاوي بيش از 70 ماده سرطان‌زاست (مثل بنزن، فرمالدهيد، آرسنيك). با ترك سيگار، ورود اين مواد به بدن متوقف مي‌شود و بدن فرصت می‌یابد خود را پاكسازي كند.
در عرض چند سال سلول‌هاي آسيب‌ديده ريه كم‌كم بازسازي مي‌شوند و بعد از 10 سال خطر سرطان ريه به حدود نصفِ يك فرد سيگاري كاهش پيدا مي‌كند. اين كاهش ريسك در زن و مرد، در هر سني، و در هر مرحله‌اي از مصرف سيگار صادق است.
ترك سيگار در هر سني مفيد است، اما اگر قبل از 40 سالگي انجام بشود، خطر مرگ ناشي از سرطان ريه تا حدود 90% كاهش پيدا مي‌كند و خطر ابتلا به ديگر سرطان‌هاي تنفسي مثل سرطان حنجره، حلق، ناي، و دهان نیز به طرز چشم‌گیری کاهش می‌یابد.
افزایش طول عمر
ترك سيگار تأثير مستقيم بر افزايش طول عمر دارد و اين يكي از قوي‌ترين دلايل براي كنار گذاشتن سيگار است. در واقع، ترك سيگار مي‌تواند سالها به طول عمر یک فرد اضافه کند.
چگونه ترك سيگار باعث افزايش طول عمر مي‌شود؟
سيگار كشيدن يكي از دلايل اصلي مرگ زودهنگام در جهان است و افراد سيگاري به طور متوسط 10 سال زودتر از افراد غيرسيگاري فوت مي‌كنند. بنابراین ترك سيگار در هر سني مي‌تواند خطر مرگ زودرس را کاهش دهد.
افزايش طول عمر بر اساس سن ترك سیگار به ترتیب زیر است:
- قبل از 30 سالگي: تقريباً طول عمر مشابه فردي كه هرگز سيگار نكشيده است،
- تا 40 سالگي: برابر است با حدود 9 سال عمر بيشتر،
- تا 50 سالگي: برابر است با حدود 6 سال عمر بيشتر،
- تا 60 سالگي: برابر است با حدود 3 سال عمر بيشتر.
بهبود کیفیت زندگی
ترك سيگار نه تنها موجب افزایش طول عمر می‌شود، بلكه كيفيت زندگي را نیز به‌طور چشمگيري بالا مي‌برد و فرد زندگی شادتری را تجربه خواهد کرد.
ترك سيگار چگونه باعث بهبود كيفيت زندگي مي‌شود؟
بعد از ترك سيگار، عملكرد ريه‌ها بهبود پيدا مي‌كند و اكسيژن بيشتر در بدن موجب ذهن شفاف‌تر، بدن فعال‌تر و انرژي بيشتر می‌گردد. از آن‌جا که نیکوتین خواب را مختل می‌کند بعد از ترک، خواب عميق‌تر و منظم‌تر مي‌شود؛ در نتیجه خستگي روزانه كاهش می‌یابد و تمركز بالا مي‌رود.
ترك سيگار باعث بهبود جريان خون می‌شود و پوست شفاف‌تر و ريزش مو كمتر مي‌گردد. لب‌ها و دندان‌ها نیز روشن‌تر مي‌شوند و بوي بد دهان از بين مي‌رود. فرد اعتماد به نفس بيشتری پيدا مي‌كند و در جمع راحت‌تر است و بوي سيگار باعث ناراحتي اطرافيان نمي‌شود. از لحاظ مالی نیز به نفع فرد است و پول زیادی را ذخیره می‌کند.
به طور کلی می‌توان گفت ترک سیگار به موجب فواید زیر، بهبود کیفیت زندگی را رقم می‌زند:
- تنفس راحت‌تر و انرژي بيشتر
- خواب بهتر
- پوست، مو، و دندان سالم‌تر
- روابط اجتماعي بهتر
- كنترل مالي بيشتر
- كاهش اضطراب و نوسانات خلقي
چگونه سیگار را ترک کنیم؟
برای ترک سیگار ابتدا باید بدانید که چرا می‌خواهید سیگار را ترک کنید. نوشتن دلایل شخصی مانند سلامت، خانواده، صرفه‌جویی، ظاهر بهتر، بوی خوب و… می‌توانند انگیزه شما را برای ترک افزایش دهند.
بعد از مشخص کردن دلایل ترک، مراحل زیر می‌توانند در مسیر ترک کمک‌کننده باشند:
انتخاب تاریخ مشخص برای ترک
یک روز مشخص را تعیین کنید و از همان روز، سیگار را به طور کامل ترک کنید. ترک یکباره و کامل در مورد سیگار بهتر از ترک تدریجی است.
کمک گرفتن از اطرافیان
اطرافیان خود مانند خانواده، دوستان یا همکارانتان را در جریان ترک سیگار بگذارید واز آن‌ها بخواهید که در مسیر ترک سیگار شما را حمایت کنند.
شناسایی و حذف محرک‌ها
موقعیت‌هایی که باعث می‌شوند هوس سیگار کنید (مثل قهوه، استرس، یا رانندگی) را شناسایی کنید و یک جایگزین برای سیگار پیدا کنید (مثل آدامس، آب سرد، نفس عمیق، قدم زدن).
استفاده از روش‌های کمکی
آدامس نیکوتین، چسب نیکوتین، اسپری یا قرص، داروهای ترک سیگار مثل وارنیكلين يا بوپروپیون با مشورت پزشک می‌توانند کمک‌کننده باشند. از کلینیک‌های ترک اعتیاد نیز می‌توانید در این مسیر کمک بگیرید.
مقابله با وسوسه
وسوسه فقط چند دقیقه طول می‌کشد. یک لیست از کارهایی که حواستان را پرت می‌کند آماده کنید و در زمان وسوسه از آن‌ها بهره بگیرید.
به خودتان بگویید: “من الان سیگار نمی‌کشم، حداقل 10 دقیقه صبر می‌کنم.” و بدین ترتیب با وسوسه مقابله کنید.
عدم ناامیدی در زمان لغزش
این طبیعی است که در مسیر ترک شکست بخورید و لغزش کنید. مهم این است که دوباره بلند شوید و با قدرت به مسیر خود ادامه دهید. شما هر بار که دوباره در مسیر ترک قدم می‌گذارید، شانس موفقیتتان بیشتر است.
به خودتان پاداش دهید
پولی که برای سیگار خرج می‌کردید را جمع کنید و برای خودتان جایزه بخرید! این اقدام موجب افزایش انگیزه و ماندن در مسیر ترک می‌شود.
سخن پایانی
سیگار یکی از بدترین عاداتی است که بسیاری از انسان‌ها در طول زندگی گرفتار آن می‌شوند. سیگار کشیدن موجب اختلال در عملکرد قلب و ریه می‌گردد و در درازمدت طول عمر فرد را کم می‌کند؛ بنابراین ترک آن از ضروری‌ترین اقداماتی است که افراد سیگاری باید انجام دهند.
ما در این مطلب به فواید ترک سیگار و چگونگی ترک آن پرداختیم و درباره فواید ترک سیگار از روز اول تا پایان عمر صحبت کردیم. اگر شما نیز یک فرد سیگاری هستید این مقاله می‌تواند تا حد زیادی انگیزه لازم برای ترک سیگار را به شما بدهد!
